Qara gəndəlaş
| Qara gəndəlaş | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Sambucus nigra L | ||||||||||||||||
 Qara gəndəlaş | ||||||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||||||
|
||||||||||||||||
| Elmi adı | ||||||||||||||||
| Sambucus nigra L | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
Qara kəndəlaş (lat. Sambucus nigra) — Doqquzdon – Caprifoliaceae fəsiləsindəndir. Kəndəlaş bitkisinin Azərbaycanda 2 növü yayılmışdır. Bunlardan biri – qara kəndəlaş adlanır. Təbabətdə ancaq qara kəndəlaşdan istifadə olunur.
Təbii yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]
Makaroneziya,Şimali Afrika,Asiyada İranda,Türkiyədə,Avropada,Cənubi Qafqazda,Ukraynada,Moldoviyada,Belarusda,Yeni Zelandiyada yayılmışdır.
Botaniki təsviri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Hündürlüyü 4-10 metrə çatan koldur.Gövdələri budaqlı,nazik,oduncaqlı,qabığı və yumşaq məsaməli özəyi vardır.Yarpaqları üzbəüz,iri,uzunluğu 10-30 sm,lələkvarı,3-7 ədəd uzunsov-yumurtavari xırda yarpaqlardan ibarətdir.Çiçəkləri sarımtıl-ağ rəngli(ayrıca çiçəkləri ağ),diametri 5-8 mm,beşləçəkli,iri,diametri10-25 sm olan çiçək qruplarına yığılmışdır.Meyvəsi qara-bənövşəyi,giləmeyvə,diametri 5-7 mm olan sulu çəyirdəkdir.May-iyunda çiçəkləyir,meyvələri avqust-sentyabrda yetişir.
Ekologiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]
Yaxşı havalı və quru ərazilərdə bitir.Azərbaycanın torpaq-iqlim şəraitinə davamlıdır.
Azərbaycanda yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]
Respublikanın bir çox rayonlarında-Şamaxıda,Qəbələdə,Qubada,Lənkəranda rast gəlinir.
İstifadəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Quru meyvələri qoxusuz,turşaşirin dadlıdır.Gəndəlaşın çiçəkləri və meyvələrindən dərman hazırlanır.bitkinin müxtəlif hissələrində bioloji aktiv,aşı maddələri,seliklər,pentozanlar,qatranlar,meyvələrində-antosianlar,askorbin turşusu,karotin,yarpaqlarında:quru xammalda-sambuniqrin,qatranlar vardır.