Qiymət miqyası
Qiymət miqyası (ing. scale of price) — ölkənin valyutasının daxili bazarda alınma qabiliyyətini müəyyən edən pul sisteminin təsviri. Pul nəzəriyyəsi daxilində pulun dəyər ölçüsü kimi funksiyası ilə məşğul olan kateqoriyadır. Qiymət miqyasının tətbiqi ilə əlaqədar olaraq puldan ölçmə üçün deyil, mühasibat uçotu vasitəsi kimi istifadə olunmağa başlandı[1].
Milli pul sistemləri bir valyuta vahidinin müəyyən miqdarda qiymətli metala (çox vaxt qızıl) bağlanmasından istifadə edirdi, bu da qızılın rəsmi qiymətini saxlamağa imkan verirdi. Bu siyasət pulun əsas funksiyası — dəyər ölçüsü kimi “qızılın rəsmi qiymətinin saxlanmasını” nəzərdə tutur. Hər bir dövlətin “pul vahidi kimi qəbul edilən metalın (qızıl və ya gümüşün) çəkisini və onun qatlarını” (BSE-də “qiymət miqyası”nın tərifi, 1974) göstərdiyi və hər bir ölkənin “qiymət ölçülərini” müəyyən etdiyi bir vaxtda qızıl məzmunu əsasında hesablanmış valyuta kursları üzrə[2].
1971-1973-cü illərdə baş vermiş və 1976-cı ildə qızıla əsaslanan Bretton-Vuds sisteminin dağılmasına səbəb olan dövlətlər qızılın rəsmi qiymətini saxlamaqdan imtina etdikdə, qızılın demonetizasiyası dövründə, ölkələrarası müqayisələr. qiymət tərəziləri öz “qızıl bazasını”, “ümumdünya ekvivalentini” itirdi. Yeni şəraitdə istifadə məqsədi ilə alıcılıq qabiliyyəti paritetinin təxmini göstəricisi qəbul edilmişdir. Bu göstərici məcmudur, hər bir analitikin müstəqil olaraq seçdiyi və tərtib etdiyi "əmtəə səbətləri" (ing. purchasing power parity) (hər biri müəyyən miqdarda təqdim olunan ixtiyari malların qiymətlərinin cəmi) nisbətinə əsaslanır[3].
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ В. В. Иванов [и др.] ; под ред. В. В. Иванова, Б. И. Соколова. Деньги, кредит, банки : учебник и практикум для академического бакалавриата. Москва: Издательство Юрайт. 2016. 34. ISBN ISBN 978-5-9916-5172-1.
- ↑ // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.
- ↑ Королёв И. С. Валютные отношения капитализма: экономика и политика. М.: Наука. 1986.
Ədəbiyyat
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Маркс, К. Капитал, Т. 1, гл. 1–3. 23 (Соч.).
- Борисов, Е. Ф. Экономическая теория. Курс лекций.
- Королёв И. С. Валютные отношения капитализма: экономика и политика. М: Наука. 1986.
- Розенберг, Д. И. Комментарии к «Капиталу». М: Экономика. 1983.
- Alan S.C., Ross. The Assize of Bread. Vol. 9, Issue 2. L., N.Y: The Economic History Review. 1956. 332–342.