Raşid Nəjmetdinov

Raşid Nəjmetdinov
tatar. Рәшит Һибәт улы Нәҗметдинов
Ölkə	SSRİ
Doğum tarixi	15 dekabr 1912(1912-12-15)
Doğum yeri	Aqtöbe, Aktyubinsk qəzası[d], Turqay vilayəti[d], Rusiya imperiyası
Vəfat tarixi	3 iyun 1974(1974-06-03) (61 yaşında)
Vəfat yeri	Kazan, Tatarıstan MSSR, RSFSR, SSRİ
Dəfn yeri	Arskoye qəbiristanlığı[d]
Təhsili	Tatarıstan Dövlət Humanitar Elmlər və Pedaqogika Universiteti
Titulu	beynəlxalq usta[d] SSRİ şahmat ustası[d]
Son reytinqi	2.455 (may 1974)
Mükafatları
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Raşid Hibyatoviç Nəjmetdinov (tatar. Räşit Hibät ulı Näcmetdinov, Рәшит Һибәт улы Нәҗметдинов; 15 dekabr 1912, Aqtöbe, Turqay vilayəti, Rusiya imperiyası — 3 iyun 1974, Kazan, Tatarıstan MSSR, RSFSR, SSRİ) — beynəlxalq dərəcəli şahmat idman ustası, dama üzrə idman ustası, SSRİ-nin əməkdar məşqçisi (1962), RSFSR-in beşqat çempionu, komanda yarışması üzrə üçqat SSRİ çempionu.

Bioqrafiyası

Aqtöbe şəhərində, kasıb kəndli ailəsində anadan olmuşdur. Beş yaşında valideynlərini itirmişdir. Raşidi uzaq qohumları saxlamış anca 1921-ci ildə baş verən aclıq zamanı yetimxanaya verilmişdir. Raşidin əcdadları əslən Nijni Novqorod vilayətinin Krasnıy Ostrov kəndindən gələmələrdi. Bu kənddən bir çox tanınmış ilahiyyatçılar çıxmışdır.

1922-ci ildə Rəşidin böyük qardaşı — Kavi, gələcəyin məşhur tatar yazıçısı Kavi Najmi kiçik qardaşını Kazana, öz yanına gətizdirdi.

1930-cu ildə məktəbi bitirdikdən sonra Raşid Kazan Kimya Texnologiyaları İnstitutunun tədqiqat şöbəsinə daxil oldu. Lakin çox keçmədən işləməyə məcbur oldu. 1931–33-cü illərdə Odessada yaşamış və işləmişdir. Qardaşı Kavi Najminin həbsindən sonra Raşid Odessadan Kazana köçür.

1937-ci ildə Kazan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun fizika-riyaziyyat fakültəsinə daxil oldu.

Uğurları

İki intellektual idman növündə SSRİ-nin ilk idman ustası — dama (1950) və şahmat (1950).

Dama

Raşid Nəjmetdinov ilk dəfə 1928-ci ilin yanvarında dama oyununun qaydaları haqqında məlumatlandı və fevral ayında Kazan çempionatının yarımfinalına, mart ayında isə ikinci oldu.

Elə həmin ilin yayında SSRİ çempionu Vasili Medkovla Tatarıstan çempionatında və Regionların çempionatında oynayaraq ikinci oldu. Dəfələrlə Kazan şəhərinin çempionu oldu. 1931–33-cü illərdə Odessa çempionu, "Müəllim" idman cəmiyyətinin çempionu. XII SSRİ çempionatının yarımfinalının qalibi (Kazan, 1949). 1950-ci ildən sonra dama yarışlarında iştirak etmədi.

Şahmat

1927-ci ildə Raşid şahmat üzrə məktəblilər arasında, 1930-cu ildə isə böyüklər arasında Kazan çempionu oldu və birinci Ümumittifaq kateqoriyasına layiq görülüdü. 1939-cu ildə isə idman ustalığına namizəd adını aldı. Kazan, Tatarıstan və Volqa bölgəsinin dəfələrlə çempionu olmuşdur.

SSRİ çempionatının beş finalında iştirak etmişdir. RSFSR-in beşqat çempionu (1950, 1951, 1953, 1957, 1958). 1954-cü ildə Buxarestdə keçirilən beynəlxalq turnirində iştirak edən Raşid ikinci yeri tutdu və beynəlxalq usta adına layiq görüldü.

Ədəbiyyat

• Баранов Б. Художник шахмат. К 60-летию со дня рождения междунар. мастера Р. Г. Нежметдинова // Шахматы в СССР. — 1972. — № 8. — С. 4–6.
• Белокопытов В. И. Рашид Нежметдинов: Очерк жизни и творчества: [Для ст. шк. возраста] — Татар. кн. изд-во, 1983. — 159 с.: ил.
• Дамский Я. В. Рашид Нежметдинов: [Шахматист и шашист] / Дамский Яков Владимирович. — М.: ФиС, 1987. — 175 с.: ил.
• Дамский Я. В. Вундеркинд из Казани // Шашки. — № 11–12. — 1987.
• Суэтин А. Рашид, но не Аль-Гарун: Зато богатый духовно // Спортивная жизнь России. — 1998. — № 7. — С. 62–63.