Reqressiya teoremi
Reqressiya teoremi — pulun dəyərinin (dəyərinin) dəyərini aldıqları əmtəə və xidmətlərin izlənilməsi (“reqressiya”) ilə bağlı ifadə. Ehtimal edilir ki, müəyyən bir zamanda “obyektiv dəyəri” olan əmtəə mövcud olmuşdur, bu əmtəə müəyyən şəraitdə müəyyən sayda başqa əmtəə ilə dəyişdirilmiş və mübadilədə ekvivalent kimi istifadə olunmağa başlamışdır. İnsan emosiyalarına əsaslanan əmtəə qiymətləndirilməsinin adi üsulu ilə formalaşmışdır.
Bu bəyanatı Avstriya məktəbinin yaradıcılarından biri Lüdviq fon Mizes 1912-ci ildə özünün “Pul və kredit nəzəriyyəsi”[1] kitabında pulun alıcılıq qabiliyyətinə malik olmasının səbəblərini izah etmək kimi tərtib etmişdir. Növbəti əsərində İnsan Fəaliyyəti. Mises teoremi Benjamin Anderson və Hovard Ellisin tənqidlərinə qarşı müdafiə edir. Özündə reqressiya teoremi pulun sosial institut kimi təkamül mənşəyi nəzəriyyəsinin ilkin olaraq Karl Menqer tərəfindən təqdim edilmiş retrospektiv tətbiqinin nəticəsidir[2].
Bir çox iqtisadçılar üçün alıcılıq qabiliyyətinin mənşəyinin izahı
Şiddətli dairəni qırmaq üçün Mises, pulun “dünənki” alıcılıq qabiliyyəti (əvvəlki mübadilələrdə baş verənlər) haqqında mövcud məlumatla hazırda müəyyən edilmiş qiymətə pul almağa (almağa) qərar verən şəxsin davranışını şərtləndirir. Eyni şəkildə, “dünən” pula olan tələbi “srağagün” onun alıcılıq qabiliyyəti müəyyən edirdi. Bu, sonsuzluğa qədər reqressiyaya gətirib çıxarmır, çünki əvvəllər yalnız istehsal və ya istehlaka xidmət edən qeyri-pul birjalarından pulun müəyyən bir nöqtəsi var.
Mizes tələbin iki növünü fərqləndirir:
- məhsuldan istehlak və istehsal üçün istifadə etmək niyyətindən irəli gələn;
- maldan yalnız sonrakı mübadilə üçün istifadə etmək niyyətindən irəli gələn.
Bu halda ikinci variant birinciyə nisbətən həmişə ikinci dərəcəli olur. Külçəyə gəlincə, onu "sənaye" və "pul" tələbi kimi təyin etmək olar.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "The Menger-Mises Theory of the Origin of Money — Conjecture or Economic Law?". Mises Institute. 2019-06-18. 2022-01-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-03-29.
- ↑ Х. Уэрта де Сото. Австрийская экономическая школа: рынок и предпринимательское творчество. — Челябинск: Социум, 2020, 210 с.
Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Мизес Л. Человеческая деятельность: Трактат по экономической теории. — М.: Экономика, 2000. — 878 с. — ISBN 5-282-02039-4.