Sümbülvari irqa
| Sümbülvari irqa | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
|
Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Yarımtriba: Cins: Növ: Sümbülvari irqa |
||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Sümbülvari irqa (lat. Amelanchier spicata) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin gülçiçəyikimilər fəsiləsinin i̇rqa cinsinə aid bitki növü.
Təbii yayılması
[redaktə | vikimətni redaktə et]Cənubi Avropada, Kiçik Asiyada, Şimali Afrikada, Zaqafqaziyada və Krımda təbii yayılmışdır.
Botaniki təsviri
[redaktə | vikimətni redaktə et]5 metrə çatan hündür ağac və koldur. Gövdədə çətri kül rəngli, bəzən qara, cavan çətirləri sarı-çəhrayı, bəzən ağ, parlaq, açıq xallı olub, köhnə budaqlara görə dəyişir. Tumurcuqları xırda, qırmızımtıl-qonur, uzunsov və iti, zoğa yapışıq, kənarları ağ tükcüklüdür. Yarpaq yarığı çox ensiz, üstə çıxan yarpaq balışlı və 3 izlidir. Özəyi yaşılımtıl, oduncağı seyrək məsaməli, çəhrayı rəngli, bərk və ağırdır. Yarpaqları yumurtavari və ya ellipsvari, uzunluğu 4 sm-dək, kənarları dişlidir. Bünövrəsi yumru və ya bir az ürəkvaridir. Saplağı çılpaq, uzunluğu 2,5 sm-dək, tökülən yalançı zoğludur. Yarpaq ayaları möhkəm, üstü yaşıl, alt tərəfi ağımtıl-yaşıl, keçəli tükcüklüdür. Payızda yarpaqların yaşıl rəngi qırmızımtıl-sarı rəngə çevrilir. Mayda çiçəkləyir. Çiçəkləri 5-8 ədəd, qalxanvari, ağ çiçək qruplarına yığılmışdır. Çiçək saplaqları əvvəlcə keçəli tükcüklü, sonradan çılpaqdır.
Ekologiyası
[redaktə | vikimətni redaktə et]Dəniz səviyyəsindən 1900 metr hündürlükdə palıd meşələrində, işıqlı ərazilərdə, qayalıqlarda rast gəlinir. Şaxtaya və günəş şualarına davamlıdır. Zəngin torpaqlarda yaxşı bitir.
Azərbaycanda yayılması
[redaktə | vikimətni redaktə et]Böyük Qafqada, Zaqatala, Balakən meşələrində təbii halda rast gəlinir.
İstifadəsi
[redaktə | vikimətni redaktə et]Yaşıllaşdırmada dekorativ bitki kimi becərilir.