Səfəvi imperiyasının Luristan hakimlərinin siyahısı
Səfəvi imperiyasının Luristan hakimlərinin siyahısı — Səfəvi imperiyasının qərbdə yerləşən inzibati vahidlərindən biri. Bu bölgənin ərazisi müasir İran İslam Respublikasının İlam ostanı və Luristan ostanlarının ərazilərinə uyğun gəlir. Luristan vilayəti imperiyanın müəyyən qədər muxtariyyətə malik olan 5 vilayətindən biri idi və şah tərəfindən təyin edilən vali və ya hakim tərəfindən idarə edilirdi.[1][2][3]
Vilayət 1508-ci ildə Şah Rüstəm Abbasi dövründə Səfəvi hökmdarı Şah I İsmayıldan asılılığı qəbul etmişdir. 1578–1587-ci illər istisna olmaqla (bu illərdə vilayətin yerli hakimi Osmanlı imperiyası ilə ittifaqda olmuşdur), Səfəvi imperiyasının süqutuna qədər ona tabe olmuşdurlar.[3]
Siyahı[redaktə | mənbəni redaktə et]
Siyahıda vilayəti və ya onun hissələrini idarə etdiyi bilinən şəxslər göstərilmişdir.[4] Hakim və ya bəylərbəyi ifadələrinin hər ikisi də vilayət valilərini təsvir etmək üçün işlədilmişdir.[5]
| Dövr | Hakim | Qısa məlumat |
|---|---|---|
| 1508 | Şah Rüstəm Abbasi | Luristan və Xürrəmabad hakimi |
| ?–1540 | Mir Uğur ibn Şah Rüstəm | Luristan hakimi |
| 1541–1542 | Mir Cahangir | Luristan və Xürrəmabadhakimi |
| ?–1549 | Bəhram Mirzə Səfəvi | Luristan və Mankare (Sadmarə?) hakimi |
| 1549–? | Rüstəm xan | Luristan və çox gümanki Mankara hakimi |
| 1568 | Qeyb Sultan Ustaclı | Luristan və Kürdüstan hakimi |
| 1568–1585 | Məhəmməd Luri | Luristanın yarısının və Xürrəmabadın, onun ətrafının hakimi |
| 1568–1575–? | II Şah Rüstəm | Luristanın yarısının, Xavənin və Ləştərin hakimi |
| 1578–1587 | Osmanlı hakimiyyəti ]] rule | |
| 1589–1593 | Sultan Məhəmməd Şah | Luristan hakimi |
| 1593 | Şahverdi Abbasi | Luristan hakimi |
| 1593–1594 | Sultan Hüseyn ibn Şah Rüstəm | Luristan (Xürrəmabad istisnaolmaqla) hakimi |
| 1593–1595 | Mehdiqulu xan Şamlı | Xürrəmabad hakimi |
| 1594–1598 | Şahverdi Abbasi | İkinci hakimiyyət dövrü. Luristanın hamısının (1595-ci ildən etibarən) hakimi |
| 1598–? | Təhmasibqulu xan İnanlı | Sadmarənin, Hendaminin və Bağdada yaxın digər yerlərin hakimi ' |
| 1598–1631 | Hüseyn xan Mansur bəy Solvizi | Əvvəlcə Luristanın bir hissəsinin hakimi, daha sonra bütün vilayətin bəylərbəyi. O, həmçinin Bəxtiyarilərin miri olaraq da xidmət etmişdir. |
| 1631–1641 | Şahverdi xan | Sonuncu hakimin oğlu. Luristan bəylərbəyi. |
| 1641–1648–? | Əliqulu xan | Sonuncu hakimin oğlu. Luristan bəylərbəyi. |
| 1651–? | Mənuçöhr xan | Sonuncu hakimin əmisi. Luristan hakimi. |
| 1684 | Adı məlum olmayan qızılbaş | Qizilbaş tayfasından olan hakim. |
| 1694–1695 | Şahverdi xan | Kiçik Luristanın hakimi |
| 1722 | Əlirmərdan xan ibn Hüseyn xan Ali | Luristan hakimi |
Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Matthee, 2012. səh. 143–144. Vali sözünün mənası üçün, bax, see p. 258
- ↑ Matthee, 2015. səh. 443
- ↑ 1 2 Floor, 2008. səh. 234
- ↑ Floor, 2008. səh. 234–236
- ↑ Floor, 2008. səh. 124
Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Willem Floor. Titles and Emoluments in Safavid Iran: A Third Manual of Safavid Administration, by Mirza Naqi Nasiri. Washington, DC: Mage Publisher. 2008. ISBN 978-1933823232.
- Rudi Matthee. Persia in Crisis: Safavid Decline and the Fall of Isfahan. London: I.B.Tauris. 2012. ISBN 978-1-84511-745-0.
- Matthee, Rudi. "Relations between the Center and the Periphery in Safavid Iran: The Western Borderlands v. the Eastern Frontier Zone". The Historian. 77 (3). 2015: 431–463. doi:10.1111/hisn.12068.
- Eckart Ehlers. Khorramabad. Encyclopædia Iranica, Online Edition. Ehsan Yarshater. 2021.
Əlavə ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]
- B. Spuler. ATĀBAKĀN-E LORESTĀN. II/8. London and New York: Encyclopædia Iranica - Routledge & Kegan Paul. 1987. 896–898. ISBN 978-0-71009-108-6.
- Vladimir Minorsky. Luristān. 5. Leiden: The Encyclopaedia of Islam - Brill. Bosworth, C. E.; van Donzel, E.; Lewis, B. & Pellat, Ch. (eds.). 1986. 829–832. ISBN 978-90-04-07819-2.