Səhənd tıs-tısı

Səhənd tıs-tısı
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Klad: Bazal evdikotlar Klad: Superasteridlər Dəstə: Qərənfilçiçəklilər Fəsilə: Plumbaqokimilər Cins: Tıs-tıs ???: Səhənd tıs-tısı
Beynəlxalq elmi adı
Acantholimon sahendicum Boiss. & Buhse, 1860
Şəklin VikiAnbarda axtarışı NCBI   1526268 EOL   5490525

Səhənd tıs-tısı (lat. Acantholimon sahendicum) — plumbaqokimilər fəsiləsinin tıs-tıs cinsinə aid bitki növü.

Təbii yayılması

İran İslam Respublikası Təbriz şəhərinin cənubunda, Səhənd dağında, Şimal-qərbində, Qafqaz, Cənub-Qərbi Asiyada təsvir edilmişdir.

Botaniki təsviri

Yastıqvari formalı, 15-30 sm diametrində olan kolcuqdur. Yastığı boş və kiçikdir. Yarpaqları yaşıl, yastı, üçtilli, xətli-bizvari və kənarları kələ-kötürdür. Çiçəkləri son sünbüldə toplanıb, ikicərgəli, 2-7 sünbülcüklüdür. Sünbülcüyü tək çiçəklidir. Kasacığı qıfvari, büküyü ağ və çılpaq damarlıdır. Tacı parlaq çəhrayıdır. İyun (iyul)-avqust (sentyabr) ayında çiçəkləyir, avqust-sentyabrda toxumları yetişir.

Ekologiyası

Kserofitdir. Daşlı-qayalı yamaclarda, dəniz səviyyəsindən 1000-2700 (1500) metr hündürlüklərdə bitir. Bu növə bəzən subalp qurşaqlarda seyrək palıd meşəliklərində də rast gəlinir.

Azərbaycanda yayılması

Şahbuz rayonu Biçənək kəndinin ətraf ərazilərində, Zəngəzurda təbii yayılmışdır.

İstifadəsi

Yastıqvari formasına, bol çiçəkləməsinə və çiçəklərini uzun müddət saxlamasına görə dekorativ bitkilər kimi xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.

Ədəbiyyat

• Tofiq Məmmədov, Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. Azərbaycanın nadir ağac və kol bitkiləri. Bakı: Elm, 2014, 380 səh.