Səhra balakəkliyi
| Səhra balakəkliyi | |||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ammoperdix griseugularis | |||||||||||||||||||||||||||
.jpg) | |||||||||||||||||||||||||||
| Elmi təsnifat | |||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||
| Elmi adı | |||||||||||||||||||||||||||
| Ammoperdix griseugularis (Brandt., 1843) | |||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||
Səhra balakəkliyi (lat. Ammoperdix griseogularis) — Qırqovullar fəsiləsinə aid quş növü.
Statusu[redaktə | əsas redaktə]
Nadirdir.
Kateqoriyası[redaktə | əsas redaktə]
(EN). Təhlükə altındadır.
Genefond əhəmiyyəti[redaktə | əsas redaktə]
Regionda cinsin tək növüdür.
Qısa təsviri[redaktə | əsas redaktə]
Kəklikdən kiçikdir (200 q). Gözlərindən boynuna uzanan ağ zolağın üstündən qara "qaş" uzanır. Bədəninin yanlarında bel tərəfdən aşağıya və önə doğru qəhvəyi-qara zolaqlar çəpinə uzanır. Toyuğunda bu zolaqlar aydın deyil. Səsi zəif–"ti-pi, ti-pi", bəzən isə bərk çıxır-"kvak-kvak-kvak" [1].
Yayılması[redaktə | əsas redaktə]
Ön Asiyada və Cənubi Qafqazda yayılıb. Azərbaycan Respublikasının ərazisi (Naxçıvan MR) bu növün arealının qərb kənarını təşkil edir. Hələlik, əsasən, İlandağ massivində və Gilyançay vadisində olur. Oturaq quşdur [2].
Yaşayış yeri və həyat tərzi[redaktə | əsas redaktə]
Səhra landşaftlı alçaq dağlıqda məskunlaşıb. Bitki örtüyü zəif olan, quraq iqlimli seyrək qayaların çınqıllı yamaclarında qayanın çıxıntısı altında (yerdə) sadə yuva düzəldir. Azərbaycanda biologiyası zəif öyrənilib [3]. Çoxlu qayalar olan yamacı xoşlamır. Suya yaxın olan sahələrdə məskunlaşır. Monoqamdır. May-iyun aylarında 8-12 yumurta verir. Sərçə boyda cücələrinə iyulda və avqustda rast gəlinir. Ona görə ki, reproduksiya dövrü uzun çəkir. Təhlükə olanda uçmağı yox, gizlənməyi xoşlayır [4]. Əsas yemi səhra bitkilərinin vegetativ hissəsindən və toxumundan ibarətdir. Həşərat da yeyir.
Sayı[redaktə | əsas redaktə]
Populyasiyanın sıxlığı aşağıdır. Xoşladığı biotop az olduğu üçün ümumi sayı azdır. İyun ayında 6 km2 sahədə 5 quş qeyd edilib [5].
Məhdudlaşdırıcı amillər[redaktə | əsas redaktə]
Qanunsuz ovlanma halları, ev heyvanları və çobanlar tərəfindən yuvasının dağıdılması, növün yeni yaşayış yerində yaşamaq çətinlikləri, tülkünün və ilanların çox olması.
Əhali üçün əhəmiyyəti[redaktə | əsas redaktə]
Elmi və estetik əhəmiyyəti var.
Qorunması üçün qəbul edilmiş tədbirlər[redaktə | əsas redaktə]
Ovlanması qadağandır, Naxçıvan MR-in "Qırmızı Kitab"ına daxil edilib, yasaqlıqlarda nəzarət altında saxlanılır [6].
Qorunması üçün məsləhət görülmüş tədbirlər[redaktə | əsas redaktə]
Nəsil verdiyi lokal yerlərin təbiət abidəsi elan edilməsi, ekoloji maarifçiliyin gücləndirilməsi, İlandağ sahəsinə yasaqlıq statusunun verilməsi.
İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]
- ↑ Mustafayev Q.T., Sadıqova N.A. Azərbaycanın quşları. Bakı, “Çaşıoğlu”, 2005, s. 157-158;
- ↑ Mustafayev Q.T., Sadıqova N.A. Azərbaycanın quşları. Bakı, “Çaşı¬oğ-lu”, 2005, s. 157-158;
- ↑ Mustafayev Q.T., Sadıqova N.A. Azərbaycanın quşları. Bakı, “Çaşıoğlu”, 2005, s. 157-158;
- ↑ Дементьев Г.П., Гладков Н.А. (ред.) Птицы Советского Союза. М.Л., “Советская наука”, 1952, том IV, с. 149-153.
- ↑ Talıbov T.H. Səhra balakəkliyi–Ammoperdix griseqularis Br. Naxçıvan Muxtar Respublikasının "Qırmızı Kitab"ı, 1-ci cild. Naxçıvan, “Əcəmi”, 2006, s. 109-110;
- ↑ Talıbov T.H. Səhra balakəkliyi–Ammoperdix griseqularis Br. Naxçıvan Muxtar Respublikasının Qırmızı kitabı, 1-ci cild. Naxçıvan, “Əcəmi”, 2006, s. 109-110;
Ədəbiyyat[redaktə | əsas redaktə]
- Mustafayev Q.T., Babayev İ.R. Quşların qorunması (monoqrafiya). Bakı, "Elm", 2012, 255 s.