Sarsen Amanjolov

Sarsen Amanjolov
Doğum tarixi	27 dekabr 1903(1903-12-27)
Doğum yeri	Semipalatinsk vilayəti[d], Bozqır general-qubernatorluğu, Rusiya imperiyası
Vəfat tarixi	28 yanvar 1958(1958-01-28) (54 yaşında)
Vəfat yeri	Almatı, Almatı vilayəti, Qazaxıstan SSR, SSRİ
Elm sahəsi	dilçilik
İş yeri	Qazaxıstan Milli Pedaqoji Universiteti
Təhsili	Özbəkistan Milli Universiteti[d]

Sarsen Amanjolov (27 dekabr 1903, Semipalatinsk vilayəti^[d], Bozqır general-qubernatorluğu – 28 yanvar 1958, Almatı — Sovet dilçi-türkoloqu, qazax dilçiliyinin banilərindən biridir. Filologiya elmləri doktoru (1948), professor (1948), Qazaxıstan SSR Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü (1954).

İbtidai, orta və ali təhsil müəssisələri üçün qazax dili qrammatikasının əsaslarını, qazax yazılarının əsaslarını (əlifba və orfoqrafiya), qazax terminologiyasının əsas prinsiplərini, kiril dilində qazax dialektologiyasının əsaslarını inkişaf etdirmişdir. Orfoqrafiya, rus-qazax, rus-qazax hərbi və rus-qazax kənd təsərrüfatı lüğətləri tərtib və redaktə edilmişdir.

Həyatı

Sarsen Amanjolov 27 dekabr 1903-cü ildə Şərqi Qazaxıstan vilayətinin Ulan rayonunun Eqinsu kəndində anadan olmuşdur.

1916-cı ildə Katon-Karaqaydakı Rus-Qazax məktəbini bitirib Ust-Kamenogorskdakı əsl məktəbə daxil oldu. Lakin maddi problemlər üzündən məktəbdən çıxdı. Bir müddət sonra Semipalatinskdə üç aylıq müəllimlər kursuna daxil oldu, sonra doğma kəndində müəllim işlədi.

1924-cü ildə Şərqi Qazaxıstan vilayətinin icraiyyə komitəsinin məsul katibi vəzifəsinə işə dəvət edildi.

1926-cı ildə Daşkənddəki Orta Asiya Dövlət Universitetinin pedaqogika fakültəsinin qazax dili və ədəbiyyatı şöbəsinə daxil oldu.

1931-ci ilin payızında Abay Qazaxıstan Pedaqoji İnstitutunda dərs deməyə başladı. 1932-ci ildən dosent vəzifəsində çalışıb. 30 ilə yaxındır bu institutda çalışdı. Bu dövrdə dərsliklərin, elmi proqramların yaradılması üzərində işləyirdi.

1931-ci ildə yaradılmasında fəal iştirak etdiyi bir primer ortaya çıxdı. Növbəti il, 4-cü sinif üçün S. Amanjolovun "Qazax dilinin qrammatikası" nəşr olundu. Elə həmin il onun redaktorluğu ilə 1-3 siniflər üçün qazax dili dərsliyi nəşr olundu. Daha sonra 1934-1940-cı illərdə orta məktəblər üçün qrammatika dərsliyi yazdı.

Biblioqrafiya

• «Грамматика казахского языка» С. Аманжолова для 4-го класса, Алма-ата, 1934.
• Орфографический словарь казахского языка. Алма-Ата, 1941.
• Краткий курс синтаксиса казахского литературного языка. Алма-Ата, 1950
• Вопросы диалектологии и истории казахского языка. Алма-Ата, 1959
• Необходимые материалы для курса исторической грамматики. Алма-Ата, 1964
• «Қазақ тілі теориясының негіздері» — «Основы теории казахского языка». Алматы, («Ғылым», 2002) (сборник избранных статей С. А. Аманжолова на казахском и русском языках).
• Аманжолов А. С. Генезис тюркского рунического алфавита. Алматы. 2003. ISBN 9965-16-204-2.

Məqalələri

• «Элементы флективности в казахском языке» (1935)
• «Септік жалғауларының қызметі» — «Функции падежных окончаний» (1936)
• «Сөйлем мүшелерін таптастыру мәселелері» — «Проблемы классификации членов предложения» (1936)
• «Природа сложноподчиненных предложений в казахском языке по сравнению с русским языком» (1940)
• «Советское языкознание на новом этапе» (1951)

Çap olunmamış

• О языке кыпчакского племенного союза (1957)
• Природа прилагательных в казахском языке (1946)
• «Из опыта политико-воспитательной работы среди бойцов нерусской национальности в дни Великой Отечественной войны» (1945)