Satirvari steveniyella
 | Bu məqaləyə hansısa kateqoriya əlavə edilməmişdir. Məqaləyə kateqoriyalar əlavə edərək töhfə verə bilərsiz. |
| Satirvari steveniyella | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||
|
XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Satirvari steveniyella |
||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||
|
||||||||
| ||||||||
Satirvari steveniyella (lat. Steveniella satyrioides), səhləbkimilər (Orchidaceae) fəsiləsindən bitki növü.
Çox nadir və tükənməkdə olan bitki növüdür. Azərbaycanda Lerik rayonu (Zərdoni kəndi və Lerik qəsəbəsi ətrafında), Orand çayı vadisində, Azərbaycandan kənarda – Krım, Dağıstan və Qərbi Zaqafqaziya. Kiçik Aziyanın şərqində, İranda yayılmışdır. Aşağı və orta dağlıq qurşaqların meşələrində, kolluqları arasında bitir. Çox az-az rast gəlir.
Çoxalması[redaktə | mənbəni redaktə et]
Toxum vasitəsilə çoxalır.
Ehtiyatının dəyişilmə səbəbləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Olduğu yerin şəraitinin dəyişməsi, dekorativ bitki kimi yığılması.
IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu “Nəsli kəsilməyə həssas olanlar” kateqoriyasına aiddir – VU A2c+3 cd. Nadir növdür.[1][2]
Qısa morfoloji təsviri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Bütöv kök yumrulu, 1,0-2,5 sm uzunluğunda çoxillik ot bitkisidir. Gövdəsi 20-40 sm hündürlükdə, əsasən uzunsov-oval formalı, qonur-yaşıl rəngli, qırmızı-qonur ləkəli yarpağa malikdir. Çiçək qrupu uzunsov, çox sıx olub, 40-10(13) sm uzunluğunda , 5-18(20) ədəd əyilmiş çiçəklidir. Qalpağı 7- uzunluğunda, qırmızı-yaşıl rəngli, çiçəkyanlığının üç ədəd birləşmiş xarici yarpaqcıqlarından əmələ gəlmişdir. Dodağı yaşıl-qonur, əsasında qırmızımtıl-qəhvəyi rəngdə, yan dilimləri rombvari, ortadakı uzunsov-xətti, 4- uzunluğundadır.[1][2][3]
Yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]
Böyük Qafqazın şərqi və Lənkəranın dağlıq hissəsi (Lənkəran rayonu, Zardalyu kəndinin ətrafı; Lerik rayonu, Şinabad kəndi, Zuvand, Orand-çay ətrafı) [1][2][3][4][5] Azərbaycanın Botanika İnstitutunun Botanika bağında becərilir.
Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Çiçəkləmə aprel-may, meyvə əmələgətirmə iyun aylarına təsadüf edir. Toxumla və vegetativ yolla çoxalır. Aşağı və orta dağ qurşaqlarında meşə talalarında və kənarında, çox vaxt kolluqlararası, meşə və meşə-kol bitkilik tiplərində rast gəlinir (Juglans regia, Ulmus scabra, Crataegus sp., Cornus mas, Mespilus germanicus, Lonicera caprifolia, Pedicularis condensata) [3][4]. Dekorativ və dərman bitkisidir, xalq təbabətində istifadə olunur [1]. [2][3][4][5]
Sayı və tendensiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]
Bir neçə lokalitetlərdə azalma tendensiyasına meyl müşahidə olunur.[1][2]
Məhdudlaşdırıcı amillər[redaktə | mənbəni redaktə et]
Antropogen amillər (otarılma, tapdalanma, əhali tərəfindən intensiv yığılması populyasiyanın azalmasını sürətləndirir).[1][2]
Mühafizə tədbirləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Xususi mühafizə tədbirləri hazırlanmamışdır. Yayılma yerlərində antropogen təsirin azaldılması, bərpasının təmin edilməsi, yeni yayılma yerlərinin müəyyənləşdirilməsi təklif olunur.[1][2]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 Azərbaycan Respublikasının Qırmızı kitabı ( Nadir və nəsli kəsilməkdə olan bitki və göbələk növləri) II nəşr, Bakı-2013
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 "Arxivlənmiş surət". 2021-01-24 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-04-26.
- ↑ 1 2 3 4 Флора Азербайджана, 1952
- ↑ 1 2 3 Ибадлы О.В., 2005
- ↑ 1 2 Azərbaycan SSR-in Qırmızı kitabı, 1989.