Sayqon döyüşü (1955)
| Sayqon döyüşü | |
|---|---|
| Tarix | may 1955 |
| Yeri | |
Sayqon döyüşü — Vyetnam Dövlətinin Vyetnam Milli Ordusu (sonradan Vyetnam Respublikasının Ordusuna çevriləcək) ilə Bình Xuyên mütəşəkkil cinayətkarlıq sindikatının şəxsi ordusu arasında bir həftə davam edən döyüş idi. O zaman Bình Xuyên-ə İmperator Bảo DĐại tərəfindən milli polisə nəzarət etmək üçün lisenziya verildi və Baş nazir Ngô Đình Diệm onlara təslim olmaq və dövlət nəzarətinə keçmək üçün ultimatum verdi. Döyüş 28 aprel 1955-ci ildə başladı və VMO bir həftə ərzində Bình Xuyên-i böyük ölçüdə darmadağın etdi. Döyüşlər əsasən Çinin daxili şəhəri Chợ Lớn biznes rayonunda baş vermişdi. Sıx izdihamlı bölgədə 500-dən 1000-ə qədər ölüm və 20.000-ə qədər mülki vətəndaş çarpaz atəş nəticəsində evsiz qaldı. Sonda Bình Xuyên tamamilə məğlub oldu, ordusu dağıldı və köməkçi əməliyyatları iflasa uğradı.
Döyüşdən əvvəl[redaktə | mənbəni redaktə et]
Martın 29-dan 30-na keçən gecə yarısı Sayqonda Bình Xuyên Diem-in polis rəisini işdən çıxarmasına cavab olaraq partlayışlar baş verdi. 200 Bình Xuyên əsgəri VMO qərargahına hücum etdi. Toqquşmalar nəticəsiz qaldı, VMO rəqiblərinin 10-u üçün altı nəfərin ölümünə səbəb oldu.
Döyüş[redaktə | mənbəni redaktə et]
VMO və Bình Xuyên arasında son döyüş aprelin 28-də günorta başladı.[1] İlkin atıcı silahlardan atəş və minaatan mübadiləsindən sonra VMO arsenalında olan ən ağır artilleriya silahlarından istifadə etdi. Axşama doğru şəhərin böyük bir hissəsi döyüş meydanın çevrilmişdi. Aprelin 29-u səhərə qədər döyüşlər minlərlə dinc sakini küçələrə çıxarmışdı. Artilleriya və minaatanlar şəhərin kasıb rayonlarını yerlə-yeksan etdi, beş yüz dinc sakini öldürdü və iyirmi min nəfəri evsiz qoydu. Müşahidəçilər hər iki tərəfin döyüşlərini strategiyanın olmaması və kobud qüvvə ilə məhv etmə taktikasına əsaslanmaq kimi təsvir etdilər. Taktiki hesab edilən bir neçə manevrdən biri VMO-nun Sayqon-Chợ Lớn kanalı üzərindən körpünü məhv etmək və bununla da, Bình Xuyên qoşunlarına gələn yardımlarının qarşısını almaq idi. Görünürdü ki, münaqişəni daha çox itkiləri qəbul edə bilən tərəf müəyyənləşdirəcək. Döyüşlərin ilk günündə 300-ə yaxın döyüşçü öldürüldü.
48 saatlıq döyüşdən sonra VNA üstünlüyü əldə etməyə başladı. Əvvəllər Bảy Viễn'ın ən böyük qumar müəssisəsi olan və müvəqqəti olaraq Bình Xuyên iqamətgahı kimi fəaliyyət göstərən Le Grand Monde, hər iki tərəfdən ağır itkilərə səbəb olan mübarizədən sonra Diệm'in paraşütçüləri tərəfindən işğal edildi. VMO daha sonra Bình Xuyên'in ən güclü möhkəmləndirilmiş qalalarından birinə, Chợ Lớn'daki Petrus Ký Liseyinə hücum etdi. Bình Xuyên qüvvələri məğlub olaraq geri çəkildi. Bảy Viễn'ın qərargahı darmadağın edildi.
Sonrakı hadisələr[redaktə | mənbəni redaktə et]
Bảy Viễn həyatını cinayətkar əməllərinin hesabına əldə edilmiş gəlirləri hesabına yaşamaq üçün Parisə qaçdı və VMO Bình Xuyên qoşunlarının qalıqlarını Kamboca sərhədi yaxınlığında Mekonq Deltasına qədər təqib etdi. Sayqonda şən izdiham Diệmin iqamətgahının qarşısında toplaşaraq "Đả đảo Bảo Đại" ("Bảo Đại son qoyuldu" mənasını verir) qışqırmaqla, bu qələbəni qeyd etdilər.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "Telegram From the Chargé in Vietnam (Kidder) to the Department of State". US Department of State. June 18, 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: December 3, 2014.
- Jacobs, Seth. Cold War Mandarin: Ngo Dinh Diem and the Origins of America's War in Vietnam, 1950–1963. Rowman & Littlefield Publishers. 2006. 70–80. ISBN 0-7425-4447-8.
- The Battle of Saigon, by Thê ́Vinh Ngô.
Xarici linklər[redaktə | mənbəni redaktə et]
- The Showdown
- Indochina: Döyüşlərdən sonra Sayqon (tələsiklər) Fransız xəbər arxivi, ORTF, 10 may 1955-ci il