Sintez qaz

SİNTEZ QAZ— Karbon (II) oksid ilə hidrogenin 1:1 — dən 2–2.3:1 — ə qədərhəcm nisbətlərində qarışığından ibarətdir.

Alınması

Əvvəllər sintez-qaz kömürdən alınırdı. Sonradan karbohidrogenlərin konversiyası üsulu ilə üstünlük təşkil etməyə başladı. Karbohidrogenlərin konversiyası həm katalitik, həm də yüksək temperatur şəraitində aparıla bilər. sintez- qaz üçün xammal kimi metan, təbii qaz və neftin fraksiyaları götürülə bilər. Karbohidrogenlərin katalitik konversiyası Al₂O₃ üzərində olan Ni katalizatoru iştirakı ilə karbohidrogenlərin su buxarı ilə konversiyasından ibarətdir. Metanın konversiya dərəcəsini artırmaq üçün proses 800-900^oC-də və su buxarının artıq miqadarı iştirakı ilə aparılır. Su buxarının və metanın həcm nisbətləri təxminən 4:1 götürülür. Metanın konversiyası zamanı alınan qaz qarışığında H₂:CO həcm nisbəti çox böyük olub minimum 3:1 həddindədir. Lakin üzvi sintez üçün istifadə edilən sintez-qazda H₂:CO nisbəti 1:1-dən (2.0-2.3):1həddində olmalıdır .

Sintez-qazın reaksiyalarının təsnifatı

1. Hidrogenin üzvi birləşmələrlə reaksiyası:

                     RCH=CH2 + H2 → RCH2CH3

2. Karbon monooksidin üzvi birləşmələrlə reaksiyası (karbonilləşmə):

                     CH3OH + CO → CH3CO2H

3. Sintez-qazın hər iki komponentinin üzvi birləşmələrlə reaksiyası (hidroformilləşmə və hidrokarbonilləşmə):

                     RCH=CH2 + CO + H2 → RCH2CH2CHO
                     CH3OH + CO + 2H2 → CH3CH2OH + H2O

4. Sintez qazın komponentlərinin öz aralarında reaksiyası (karbon monooksidin hidrogenləşməsi):

                     CO+ 2H2 → CH3OH
                    nCO + 2nH2 → CnH2n +nH2O

Tətbiqi

Sintez-qaz kimyəvi məhsullar istehsalı həm də təmiz hidrogen və CO almaq üçün xammal kimi istifadə oluna bilər.