Susevər böcəklər
Susevər böcəklər-(lat. ) Buğumayaqlılar tipinin Həşəratlar sinfinə aid olan növ
| Susevər böcəklər | ||||
|---|---|---|---|---|
| Elmi təsnifat | ||||
|
XƏTA: latin parametri doldurulmayıb. |
||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||
|
XƏTA HAQQINDA MƏLUMAT Bu parametr doldurulmayıb: latin |
||||
| ||||
Həyat tərzi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Bu böcəklərin adları susevər olsa da özləri yaxşı üzə bilmirlər. Hətta çoxları heç üzmür. Işığa çox həvəslə uçurlar. Onlar bataqlıq və durğun suların yaxınlığında yanan işıqlara daha çox gəlirlər. Çünki onlar durğun sularda və bataqlıq yerlərdə yaşayır və artıb çoxalırlar. Sakit yay gcələrində işıq vasitəsilə cücüləri toplayan zaman adamın qulağına hər tərəfdən tappıltı səsləri gəlir. Elə bilirsən ki, göydən daş tökülür. Başını qaldırıb baxanda ətrafında yerə və divara zərbə ilə dəydikdən sonra hələ özünə gəlməyən yaşılımtıl qara rəngli, güzgü kimi parıldaq və çox iri böcəklərin arxası üstə düşüb çapaladığını görürsən. onlar çevrilmək üçün ayaqlarını göydə oynadaraq özünə dayaq nöqtəsi axtarır, saatlarla çapalayır, fırfıra kimi fırlanır və buna nail ola bilmirlər. Çünki böcəyin beli bir qədər donqar və şüşə kimi hamar olduğundan o, çapaladıqca öz oxu ətrafənda fırlanır və ayaqları üstə çevrilə bilmir. Hərdən onların zərbəsinə sən özün də hədəf olursan. Əgər onlar bədənin açıq yerlərinə dəyirsə, onda zərbə əməllibaşlı öz işini görür. Deyə bilərsiniz ki, böcəklər yerə və divara zərbə ilə dəydikdə nə üçün ölmürlər? Bunun sirri ondadır ki, onların bədənləri zirehlidir. Təbiət böcəklərin əksəriyyətinə və həmçinin susevərlərə xitindən “paltar” geydirmişdir. Siz heç göl və kanal sularında tikiş maşınının məkiyinə bənzər xırda baramaların üzdüyünü görmüsünüzmü? əgər görmüsünüzsə çox yaxşı. Gördüyünüz bu baramalar böyük susevər böcəyin baramalarıdır. Böcək baramanı suyun dibində başı aşağı dayanaraq toxuyur və onun içərisinə yumurtalarını düzür. Baramaların bəziləri ya suyun üzərində üzür, ya bitkiyə bağlanır, ya da dişi böcək onu bədənin alt tərəfinə bağlayıb, özü ilə gəzdiri. Siz suda üzən baramaları nə qədər çalışsanız ki, çevirəsiniz, yaxud suya batırasınız, bacara bilməzsiniz. Çünki baramalara tarazlıq verən yumurtalar onu çevrilməyə, barama sapının isə islanmayan ipəkdən olması onu batmağa qoymur. 2 həftədən sonra baramalardan sürfələr çıxır. Onlar ilk əvvəl yumurtaların qabığı, sonradan isə ağcaqanadların sürfələrilə qidalanırlar. Bir az böyüdükdən sonra kiçik qurdlar, xərçənglər, gündəcə və digər cücülərin sürfələrini yeyirlər. Sürfə ovunu çənələri ilə tutduqdan sonra bitkidən yapışıb bədəninin yarısını sudan çıxarır və bundan sonra şikarını parçalayıb yeyir. O, ovunu bədən buğumlarında yerləşən və uclarında hiss etmə tükcükləri olan çıxıntıları n köməyi ilə tutur. Tükcüklərə hər hansı canlı toxunduqda o, dərhal həmin tərəfə qanrılır və onun üzərinə tullanır.
Yayılması
[redaktə | mənbəni redaktə et]Dünyada 4000, Azərbaycanda 74 növü məlumdur.