Talk (proqram təminatı)
| Talk | |
|---|---|
 | |
| Əməliyyat sistemi | UNIX |
talk — "Unix" mətn söhbət proqramı. Əvvəlcə yalnız çox istifadəçili bir kompüterə daxil olan istifadəçilər arasında mesajlaşmaya icazə verirdi, lakin sonradan digər sistemlərdəki istifadəçilərlə söhbətə imkan vermək üçün genişləndirilmişdir.
Artıq IRC və digər müasir sistemlərlə əvəz olunsa da, indiki dövrdə də "Linux",[1] BSD sistemləri[2] və "macOS" daxil olmaqla "Unix" bənzəri sistemlərin əksəriyyətinə daxil edilir.[3]
Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Oxşar qurğular "Multics", CTSS, PLATO və NLS kimi əvvəlki sistemlərdə mövcud idi.[4] 1983-cü ildə "talk" yeni versiyası 4.2BSD ilə "Unix" əmri kimi təqdim edildi və eyni zamanda müxtəlif maşınlarda istifadəçilər arasında elektron söhbətləri yerləşdirəcəkdi. "talk"ın davamı "ntalk," Britt Yennin "ytalk"[5] və Rocer Espel Llimanın "utalk" proqramlarıdır.[6]
Təhlükəsizlik[redaktə | mənbəni redaktə et]
Danışıq protokolu vasitəsilə səhv məlumat göndərən "flash" adlı məşhur proqram 1990-cı illərin əvvəllərində uğursuz hədəfin terminal çıxışını pozmaq üçün prankerlər tərəfindən tez-tez istifadə olunurdu. O, bunu adətən sorğu göndərən şəxsin adını təqdim etmək üçün nəzərdə tutulmuş sahəyə terminal əmrlərini daxil etməklə həyata keçirmişdir. Zərərçəkən danışıq sorğusunu aldığı zaman sorğunu göndərən şəxsin adı onların ekranında göstərilir. Bu, terminal əmrlərinin yerinə yetirilməsinə səbəb olur və şəxsin ekranı onu sıfırlayana qədər oxunmaz halda olur. "talk"ın sonrakı versiyaları "flash" cəhdlərini bloklamış və bir şey olduqda istifadəçini bu barədə xəbərdar etmişdir. Sonradan məlum olmuşdur ki, müxtəlif terminal əmrləri göndərməklə, hətta istifadəçinin əmrləri yerinə yetirməsini təmin etmək mümkündür. Etibarsız məlumatları terminala çıxaran bütün proqramları düzəltməyin qeyri-mümkün olduğu sübut olunduğuna görə bəziləri hələ də həssas ola bilsə də, müasir terminal emulyatorları bu hücumun qarşısını almaq üçün yenidən yazılmışdır.[7][8]
Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ man talk Arxivləşdirilib 2020-02-16 at the Wayback Machine, ubuntu.com
- ↑ man talk Arxivləşdirilib 2022-10-02 at the Wayback Machine, freebsd.org
- ↑ man talk, apple.com
- ↑ Day, John. "[ih] Origin of 'talk' command". internet-history (Poçt siyahısı). December 19, 2002. November 2, 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: November 2, 2023.
- ↑ "YTalk - About". ytalk.ourproject.org. 2023-11-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-11-02.
- ↑ "utalk - a UDP-based talk protocol". utalk.ourproject.org. 2022-07-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-11-02.
- ↑ "Updated vte packages fix gnome-terminal vulnerability". Red Hat Customer Portal. February 24, 2003. RHSA-2003:053-10, CVE-2003-0070, Red Hat Bugzilla 1616950. March 4, 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- ↑ Moore, H D; Digital Defense. "Gnome-Terminal Window Title Reporting Escape Sequence Command Execution Vulnerability". SecurityFocus. July 11, 2009. CVE-2003-0070. January 28, 2021 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
