Tamamşyan quşarmudu

Tamamşyan quşarmudu
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Klad: Bazal evdikotlar Klad: Superrozidlər Klad: Rozidlər Klad: Fabidlər Dəstə: Gülçiçəklilər Fəsilə: Gülçiçəyikimilər Yarımfəsilə: Gavalıkimilər Triba: Maleae Yarımtriba: Malinae Cins: Quşarmudu Növ: Tamamşyan quşarmudu
Beynəlxalq elmi adı
Sorbus tamamschjanae Gabrieljan, 1969
Şəklin VikiAnbarda axtarışı EOL   628756

Tamamşyan quşarmudu (lat. Sorbus tamamschjanae) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin gülçiçəyikimilər fəsiləsinin quşarmudu cinsinə aid bitki növü.

Təbii yayılması

Qafqazda təbii halda yayılmışdır.

Botaniki təsviri

Hündürlüyü 2–5 m-ə çatan kol və ya alçaqboylu ağacdır. Yarpaqları yumurtavari və ya ellipsvari olub, 2,5–9 sm uzunluqda, 1,5–5 sm enindədir, qaidəyə yaxın hissəsi pazvari daralmışdır, uc hissəsi isə kütdür. Üst səthi tünd yaşıl, çılpaq, alt səthi isə sıx boz və ya ağımtıl keçətükcüklüdür. Kənarı kiçik dişcikli olub, kifayət qədər dərin qısa dilimlidir. Yan damarlarının sayı 7–9 cütdür. Çiçək qrupu çoxçiçəkli qalxanvaridir. Çiçək saplağı ilk vaxtlar tükcüklü olub, sonralar çılpaqlaşır. Kasacıq kənarları dişciklər üçbucaq şəklində olub, qısa və iti ucludur. Ləçəkləri ağ, yumurtavaridir. May-iyun aylarında çiçək açır, sentyabr-oktyabrda isə meyvəsi yetişir. Meyvələri 1,2 sm uzunluqda, 1,1 sm enində olub, enli ellipsvari, açıq narıncı rəngdə, parlaqdır. Açıq qəhvəyi rəngli toxumları 0,6 sm uzunluqda, 0,2 sm enindədir.

Ekologiyası

Orta və yüksək dağlıq qurşaqlarında dəniz səviyyəsindən 1800–2400 m hündürlüklərdə, palıd meşələrində, meşənin yuxarı sərhəddi boyunca daşlı-qayalı yamaclarda, arid seyrək meşəliklərdə və kolluqlar arasında, əhəngdaşlı torpaqlarda yayılmışdır.

Azərbaycanda yayılması

Naxçıvan MR-da Şahbuz rayonunun Ayrınc kəndi ətrafı seyrək meşəliklərdə (09. VII.2013); Ordubad rayonunun Nürgüt kəndi, Şərur rayonunun Qaraquş dağı, Lizbirt ərazisi bitir.

İstifadəsi

Dərman əhəmiyyətli bitkidir. Dekorativ yaşıllaşdırmadaistifadəsi məqsədyönlüdür.