Termonüvə reaksiyası

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Günəş əsas ardıcıllıqlı ulduzdur və buna görə də enerjisini hidrogen nüvələrinin heliuma nüvə sintezi yolu ilə əmələ gətirir. Günəş nüvəsində hər saniyə 500 milyon metrik ton hidrogeni əriyir.
Nüvə bağlayıcı enerji əyrisi. Dəmir-56- a qədər kütlələri olan nüvələrin əmələ gəlməsi yuxarıda göstərildiyi kimi enerji buraxır.

Termonüvə reaksiyası iki və ya daha çox atom nüvəsinin bir və ya daha çox fərqli atom nüvəsi və subatom hissəciklər (neytronlar və ya protonlar) yaratmaq üçün birləşdiyi reaksiyadır. Reaktivlər və maddələr arasındakı kütlə fərqi ya enerjinin sərbəst buraxılması və ya udulması kimi özünü göstərir. Kütlədəki bu fərq reaksiyadan əvvəl və sonra atom nüvələri arasında nüvə bağlama enerjisindəki fərqə görə yaranır. Nüvə sintezi aktiv və ya əsas ardıcıl ulduzları və böyük miqdarda enerjinin ayrıldığı digər yüksək miqyaslı ulduzları gücləndirən prosesdir.

Dəmir-56 və ya nikel-62- dən daha yüngül atom nüvələri yaradan nüvə birləşmə prosesi ümumiyyətlə enerji buraxır. Bu elementlər nisbətən kiçik bir kütlə və bir nuklon üçün nisbətən böyük bağlanma enerjisinə malikdirlər. Bunlardan daha yüngül nüvələrin birləşməsi enerji açır (ekzotermik proses), daha ağır nüvələrin birləşməsi isə məhsulun nuklonları tərəfindən saxlanılan enerji ilə nəticələnir və nəticədə yaranan reaksiya endotermik olur. Nüvə parçalanması adlanan tərs proses üçün bunun əksi doğrudur. Nüvə birləşməsində hidrogen və helium kimi daha yüngül elementlərdən istifadə edilir, bunlar ümumiyyətlə daha əriyəndir; uran, toriumplutonium kimi daha ağır elementlər isə daha çox parçalana bilirlər. Fövqəlnovanın həddindən artıq astrofiziki hadisəsi nüvələri dəmirdən daha ağır elementlərə çevirmək üçün kifayət qədər enerji istehsal edə bilər.