Tovma Artsruni

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Tovma Artsruni
Թովմա Արծրունի
Doğum tarixi bilinmir[1]
Vəfat tarixi X əsr
Elm sahəsi tarix
Tanınır «Artsruni xanədanının tarixi»
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tovma Artsruni (erm. Թովմա Արծրունի), Foma Artsruni[2][3] (dəqiq təvəllüd və ölüm tarixi bilinmir ) — IX—X əsr erməni tarixçisi.

Həyatı və yaradıcılığı[redaktə | mənbəni redaktə et]

1852-ci il nəşrinin üz qabığı

Tarixçinin tərcümeyi-halı məlum deyil[4]. Yalnız məlumdur ki, görkəmli feodal sülaləsi olan Artsrunilər nəslindən olub. IX əsrin ikinci yarısında – X əsrin birinci onilliklərində yaşayıb-yaratmışdır[4]. Zamanəmizə qədər gəlib çıxmış «Artsruni xanədanının tarixi» əsərini 880-cı ildə yazmağa başlamış və 910-cu ilə qədər davam etdirmişdir[4].

Tədqiqatçıların fikrincə, «Artsruni xanədanının tarixi» əslində iki ayrı-ayrı müəllifin qələminin məhsuludur[5]. Ehtimal olunur ki, kitabın ilk hissəsi 261-ci səhifəyə qədər Tovma tərəfindən yazılmışdır, yerdə qalan (262-ci səhifədən 305-ci səhifəyə qədər) hissəni isə hansısa anonim müəllif əlavə etmişdir[5], hansı ki hadisələrin xronologiyasını 940-cı ilə qədər aparıb çıxarmışdır[6][7].

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. Erməni Sovet Ensiklopediyası (erm.). / red. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
  2. Пиотровский Б. Б. Ванское царство (Урарту). М. 129.
  3. Манандян Я. А. Маршруты персидских походов императора Ираклия. Византийский временник. 3. М. 1950.
  4. 4,0 4,1 4,2 Нерсисян В. Товма Арцруни // Видные деятели армянской культуры (V—XVIII века). Ереван. 1982. 124.
  5. 5,0 5,1 Нерсисян В. Товма Арцруни // Видные деятели армянской культуры (V—XVIII века). Ереван. 1982. 129.
  6. Armenian literature — Mənbə:Encyclopædia Britannica
  7. Гоян Г. 2000 лет армянского театра. 2. Театр средневековой Армении. М.: Искусство. 1952. 190.

Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Thomas Artsruni. History of the House of Artsrunik. Trans. and edited by Robert W. Thomson. Detroit: Wayne State University Press, 1985.
  • «Historie des Ardzrouni, par Vartbied Thoma Ardzrouni», trad. par M. Brosset, SPb., 1874.

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]