Yonca

Yonca
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptophyta Klad: Embryophytes Klad: Polysporangiophytes Klad: Tracheophytes Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Eudicots Klad: Core eudicots Klad: Superrosids Klad: Rosids Klad: Fabids Dəstə: Paxlaçiçəklilər Fəsilə: Paxlakimilər Yarımfəsilə: Faboideae Triba: Trifolieae Cins: Yonca
Beynəlxalq elmi adı
Trifolium L., 1753[…]
Şəkil axtarışı ITIS   26204 NCBI   3898 EOL   27877

Yonca (lat. Trifolium) – paxlakimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.

Yonca cinsinin nümayəndələri çoxillik ot bitkisidir. Boyu 50–80 sm-dir. Dərin bir kök sistemi vardır. Əlverişli şəraitdə bitkinin kökü torpaqda 8–10 metrə qədər dərinliyə uzana bilir. Paxlalı yem bitkilərindən səpin yoncasının (Medicaqo sativa L.) 80-ə qədər yabanı və mədəni sort və formaları, çəmənlik üçyarpaq yoncasının (Trifolium pratense L.) 6 yabanı forması vardır. Yem bitkiləri içərisində ən çok bəsləyicilik dəyəri olan yoncada 10 qədər vitamin var.

Əhəmiyyəti

Azərbaycanda şəxsi və fermer təsərrüfatlarında heyvanlar üçün yem bazasının əsasını qaba yemlər (quru ot, küləş) və qüvvəli yemlər təşkil edir. Yem paylarının tərkibində qaba yemlərin xüsusi çəkisi 80–85%-dir, qalan 15–20%-i qüvvəli yemlər təşkil edir. Qaba yem bitkilərinin əsasını yonca təşkil edir. Azərbaycanın bütün bölgələri üzrə 386 min hektar sahədə yonca bitkisi becərilir.^{[nə vaxt?][kimə görə?]}

Kənd təsərrüfatı bitkiləri üçün ən yaxşı sələf sayılan yonca aqrotexnika qaydaları əsasında becərildikdə yüksək keyfiyyətli bol yaşıl kütlə və quru ot məhsulu alınır, heyvandarlığın, quşçuluğun və arıçılığın inkişafında yem bazası möhkəmlənir, torpağın münbitlik səviyyəsi daha da yaxşılaşır. Yoncanın yaşıl kütləsi, senajı, quru otu və ot unu mal-qara və quşlar tərəfindən ləzzətlə yeyilir. Yoncanın yaşıl kütləsi heyvanların və quşların orqanizmləri üçün amin turşuları ilə normallaşdırılmış proteinlə, müxtəlif mikro və makroelementlərlə, vitaminlərlə, mineral duzlarla zəngindir. Yoncanın 1 kq yaşıl kütləsində 0,20–0,30 qr, quru otunda 0,60–0,70 qr, yem vahidi 130–180 qr, həzm olunan protein 9,0–16 qr, kalsium 1,5–2,5 qr, fosfor 15–30 mq karotin vardır. Müasir texnologiya ilə hazırlanmış 1 kq ot ununun tərkibində 150–200 qr protein və 200–300 mq karotin vardır.^{[daha etibarlı mənbəyə ehtiyac var]}

Növləri

Azərbaycanda yetişən növləri

• Boşmeyvə yonca və ya Çiyələyəbənzər yonca (lat. Trifolium fragiferum L.)
• Çəmənlik üçyarpaq yoncası (lat. Trifolium pratense L.)

Digər növləri

• Trifolium albopurpureum
• Trifolium alexandrinum
• Trifolium amoenum
• Trifolium andersonii
• Trifolium angustifolium
• Trifolium arvense
• Trifolium aureum
• Trifolium barbigerum
• Trifolium beckwithii
• Trifolium bifidum
• Trifolium bolanderi
• Trifolium breweri
• Trifolium buckwestiorum
• Trifolium campestre
• Trifolium ciliolatum
• Trifolium cyathiferum
• Trifolium depauperatum
• Trifolium dubium
• Trifolium eriocephalum
• Trifolium fucatum
• Trifolium glomeratum
• Trifolium gracilentum
• Trifolium gymnocarpon
• Trifolium hirtum
• Trifolium howellii
• Trifolium hybridum
• Trifolium incarnatum
• Trifolium lemmonii
• Trifolium longipes
• Trifolium macraei
• Trifolium macrocephalum
• Trifolium medium
• Trifolium microcephalum
• Trifolium microdon
• Trifolium monanthum
• Trifolium montanum
• Trifolium nigrescens
• Trifolium obtusiflorum
• Trifolium oliganthum
• Trifolium pignantii
• Ağ yonca (Trifolium repens)
• Trifolium resupinatum
• Trifolium stoloniferum
• Trifolium striatum
• Trifolium subterraneum
• Trifolium trichocalyx
• Trifolium variegatum
• Trifolium willdenovii
• Trifolium wormskioldii

Qırmızı yonca çiçəyi