Uşi müqaviləsi
| Uşi müqaviləsi | |
|---|---|
| Müqavilənin tipi | sülh müqaviləsi |
| İmzalanma tarixi | 18 oktyabr, 1912 |
| İmzalanma yeri | İsveçrə, Lozanna şəhəri |
| Möhürlənməsi | 18 oktyabr, 1912 |
| Qüvvəyə minməsi | |
| • şərtləri | Osmanlı Trablisi və Ben-Qazini itirdi. |
| İmzalayanlar | Mehmed Nəbi bəy, Rumbəyoğlu Fəxrəddin bəy, Pietro Bertolini, Guido Fusinato, Giuseppe Volpi[1] |
| Tərəflər | Osmanlı imperiyası, İtaliya krallığı |
| Dili | İtalyanca, Osmanlı türkcəsi |
Uşi müqaviləsi, (italyanca: Trattato di Losanna) (18 oktyabr, 1912), İtaliya krallığı ilə Osmanlı imperiyası arasında Trablis müharibəsinin sonunda imzalanan müqavilədir. Bu müqavilə İtalyan tarixində Trattato di Losanna- Lozanna müqaviləsi olaraq keçir. "Ouchy" Lozannanın bir bölgəsidir. Türkiyə tarixində 23 iyul, 1923-cü il Lozanna müqaviləsi ilə qarışmasının qarşısını almaq üçün Uşi (Ouchy) müqaviləsi olaraq qeyd edilir.[2]Trablis müharibəsi gedərkən Balkan müharibəsinin çıxmasından sonra, Osmanlı imperiyası İtaliya krallığından sülh istəməyə məcbur qaldı. Sülh müqaviləsi İsveçrənin Lozanna şəhərinin Leman gölü sahilində olan Uşi bölgəsində imzalandı. Bu müqaviləyə görə Trablis və Benqaziyə tam muxtariyyət verildi. Osmanlı imperiyası buradakı hərbiçilərini geri çağırdı. Bu İtaliyaya Trablis və Benqazini sərbəst işğal etməsinə şərait yaradırdı. Buna qarşılıq olaraq İtaliya əlində olan Rodos və ətrafındakı 12 adanı bir müddət sonra Osmanlı imperiyasına geri verməli idi. Ancaq adaların Osmanlı imperiyasına təslimi heç bir zaman reallaşmadı. II Dünya Müharibəsindən sonra bu adalar Yunanıstana verildi.
Müqavilənin əsas şərtləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Trablis və Benqaziyə tam muxtariyyət verildi. Trablis və Benqazi yeni bir qanun və xüsusi idarəçiliklə idarə olunmağa başladı.[3]
- Trablis və Benqazidə Osmanlı dövlətinin mənfətlərini sultan adına naib-ü sultan olaraq təyin edilən bir şəxsr qoruyacaq, dini və ədliyyə işləri sultan tərəfindən təyin ediləcək qazılar tərəfindən aparılacaqdı. Qazı və Naib-ü Sultanın maaşları Osmanlı dövləti tərəfindən ödəniləcəkdi.
- İtaliya 12 adanı müvəqqəti olaraq özündə saxlayacaqdı, bunun da səbəbi Balkan müharibələrində Osmanlı dövlətinin bu adaları qoruya bilməyəcəyi idi. Xüsusilə Yunanıstanın adaları işğal edəcəyindən qorxulurdu. Lakin İtaliya II Dünya Müharibəsini məğlub kimi bitirdikdən sonra, adaları 1947-ci ildə Yunanıstana təhvil verənə qədər özündə saxladı.
Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2011-11-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-03-06.
- ↑ "Trattato di Losanna (1912)". 2011-09-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-03-06.
- ↑ "Uşi (Ouchy) müqaviləsi". Bildirmen.com. 31 May 2009. 10 March 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 March 2018.