Umixana Çuvidina
| Umixana Çuvidina | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 1794 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1870 |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | şair, yazıçı |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Umixana Çuvidina (bosn. Umihana Čuvidina 1794, Sarayevo – 1870, Bosniya vilayəti) — Osmanlı dövrünün Bosniya şairəsi. Əsərləri bu günə qədər qalmış ən qədim bosniyalı qadın müəllifdir[1]. Çuvidina şeirlərini səsləndirir və ənənəvi boşnak xalq musiqisi janrı olan Sevdalinkya böyük töhfə verirdi[2].
Bioqrafiyası
[redaktə | mənbəni redaktə et]Çuvidina 1794-cü ildə Sarayevoda (müasir Bosniya və Herseqovinanın paytaxtı), sonra Osmanlı İmperiyasının bir hissəsində, restoran işlədən və sonra qarpız yetişdirib satan bir boşnak ailəsində anadan olmuşdur. Çuvidina Milatsk çayının sol sahilində yerləşən Sarayevonun Hride məhəlləsində böyümüşdür.
1813-cü ildə Çuvidina 19-cu əsrin əvvəllərində Serb üsyanının yatırılması zamanı Ali Paşa Derendeliyanın imperiya ordusunda əsgər olaraq ölən Muyo Çamcı-Bayraktar adlı bir gənclə nişanlanır. Drina çayı, yaxınlığında, o qədər də kiçik olmayan Loznitsa qəsəbəsində öldürülür. Nişanlısının ölümündən təsirlənən Çuvidin heç vaxt evlənməməyi qərara alır, sevgilisi və yoldaşları haqqında şeir yazmağa başlayır.
Muyonun ölümündən üç ilə qədər Umixana evinin həyətindən bayıra çıxmır. Dördüncü ildə o, bütün saçlarını ölən sevgiyə görə əbədi yas əlaməti olaraq kəsir və onları həyətdəki hasarlara bağlayır. Bu barədə onun şeirlərində məlumat verilir.
Şübhəsiz Çuvidinanın müəllifliyinə aid edilə bilən yeganə tam olan əsər “Sarayevolular Serbiyaya qarşı müharibəyə gedir” (Bosniya Sarajlije iđu na vojsku protiv Srbije) adlı 79 şeirli dastanıdır.
Umixana Çuvidina çox qocalır və 1870-ci ildə dünyasını dəyişir. O, müsəlman adəti ilə Sarayevoda naməlum bir yerdə, "qayanın üstündəki bir meşənin altına" basdırılır.
Xatirəsi
[redaktə | mənbəni redaktə et]1970-ci ildə Sarayevonun Bolyakov-Potokun rayonunda onun şərəfinə bir məktəb (Umihana Čuvidina Osnovna Škola) açılır[3][4].
Yazdığı bəzi əsərlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]Bu əsərlər təxminən 1810 və 1820-ci illərdə yazılıb:
- Čamdži Mujo i lijepa Uma[5]
- Sarajlije iđu na vojsku protiv Srbije
- Žal za Čamdži Mujom
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ "Tarih donosi priču o Umihani Čuvidini". tvsa.ba. 2011-12-28. 2014-01-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-04-04.
- ↑ "Sevdalinka, naučni esej". ibn-sina.net. 2012-11-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-04-04.
- ↑ "Umihana Čuvidina Elementary School official website". osuc.edu.ba. 2022-09-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-04-04.
- ↑ "Osnovna škola "Umihana Čuvidina", Sarajevo". most387.com. 2012-01-06. İstifadə tarixi: 2019-04-04.[ölü keçid]
- ↑ "CAMDZI MUJO I LIJEPA UMA". camo.ch. 2018-04-02 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-04-04.