Ural biyanı (lat.Glycyrrhiza uralensis)[3] — biyan cinsinə aid bitki növü.[4]
60-80, bəzən isə 150 sm-ə qədər hündürlüyü ola bilən çoxillik ot btkisidir. Gövdəsi
dik qalxır, möhkəmdir, şaxəli-budaqlıdır, qısa tükcüklüdür, bəzən kələkötül vəzilərlə
örtülü olur. Yarpaqcıqları 5-17 (19) ədəd olmaqla yerləşir və uzunsov, ellips
formasında, lanset formasında, aşağı hissəsində adi vəzilər yerləşməklə ümumi saplaq
üzərində düzülmüşdür və teztöküləndir. Salxımları uzunsovdur, lətli və yumşaqdır.
Yarpaqdan bir az qısa olur. Çiçək tacı açıq-bənövşəyi rəngdə olub uzunluğu 10-12
mm-ə çatır. Kasacıq yarpaqları birvaridir (uc hissədən əyilmiş formada), kasacıq
uzunluğunda və ya ondan nisbətən uzun olur. paxlameyvəsi az-çox itburnu meyvəsi
tipli-vəzili olur, uzunsovdur və qalınqabıqlıdır və bozumtul rəngdə olur. Vəzili
biyanda çiçəkləmə may-iyun aylarında baş verir. Meyvələrin yetişməsi isə iyul-avqust
aylarına qədər davam edir.
Azərbaycanda Naxçıvan MR-da, Lənkəran-Muğan ovalığında yaxın dağ
qurşaqlarına qədər olan ərazilərdə çaylara yaxın yerlərdə, otlu təpələrdə, bəzən isə
qərb zonalarında rast gəlinir.
MDB ərazisində Qafqazda (Ön Qafqaz, Şərqi Qafqaz, Cənubi Qafqazda xüsusilə),
Rusiyanın Avropa hissəsində, Orta Asiyada rast gəlinir.
Dünya üzrə Orta Avropada. Aralıq dənizi ölkələrində, Balkanlarda, Malaziyada,
İranda, Armavirdə və digər ərazilərdə bitir.
Qeyd etmək lazımdır ki, vəzili biyanın Azərbaycanda yetişdirilməsi və təsərrüfat
xüsusiyyətləri digər biyan növləri ilə müqayisədə az öyrənilmişdir. 14
Biyan cinsinin bu növü təbii ehtiyatlarının olması baxımından digər növlər
içərisində 4-cü yeri tutur (2006-cı il məlumatlarına əsasən). G. glanduliferanın bioloji
xüsusiyyətləri yaxşı öyrənilsə də onun tətbiq sahələri hələ ki, tam olaraq
müəyyənləşdirilməyib. Biokimyəvi analizlər nəticəsində məlum olmuşdur ki, Vəzili
biyanın yaz dövrlərində (martın sonu-mayın əvvəlləri) yarpaqlarının üzərindəki
vəziciklər tərəfindən ifraz olunan efir təbiətli maddələr həm də aşılayıcı xüsusiyyətə
malikdir. Bu isə Vəzili biyanın yem bitkisi olaraq heyvanlar tərəfindən istifadəsini
nisbətən məhdudlaşdırır. Amma eyni zamanda öyrənilmişdir ki, bu aşılayıcı maddələr
kimyəvi baxımından insan orqanizmində müəyyən plastik mübadilələrdə
(anabolizmlərdə) iştirak edə bilər. Bu baxımdan G. glandulifera son zamanlar tibbi
istifadə baxımından elm adamlarında maraq oyatmağa başlamışdır.
