Vergi güzəşti
Vergi güzəşti (ing. Tax exemption) — vergi ödəyicisinin vergiyə cəlb edilən gəlirinin, mənfəətinin[1] və ya digər obyektlərinin müəyyən hissəsinin azaldılması və ya tamamilə vergidən azad edilməsi üçün nəzərdə tutulan bir qaydadır. Bu, vergi yükünü azaltmaq və müəyyən sosial, iqtisadi və ya strateji məqsədlərə çatmaq üçün tətbiq edilir.[2]
Növləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Tam vergi güzəşti (ing. Exemption) — vergiyə cəlb edilən obyekt tamamilə vergidən azad edilir. Məsələn, bəzi humanitar təşkilatların gəlirləri vergidən tamamilə azad ola bilər.[3]
- Qismən vergi güzəşti (ing. Deduction) — vergiyə cəlb edilən gəlirdən müəyyən xərclər və ya məbləğlər çıxılır. Məsələn, fiziki şəxslər üçün əmək haqqından müəyyən məbləğin çıxılması.
- Vergi azadolması (ing. Relief) — müəyyən hallarda, vergi öhdəlikləri azaldılır və ya gecikdirilir. Məsələn, təbii fəlakətlərdən zərər çəkmiş şəxslər üçün.
- Sektorial güzəştlər — müəyyən sahələrdə fəaliyyət göstərən şəxslər və ya təşkilatlar üçün nəzərdə tutulur. Məsələn, kənd təsərrüfatı, təhsil, səhiyyə və ya innovasiya texnologiyalarında fəaliyyət göstərənlər üçün.
Vergi güzəşti və tətbiqi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Vergi güzəştləri əsasən aşağıdakı sahələrdə tətbiq edilir.[4]
Fiziki şəxslər üçün güzəştlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]Əmək haqqından vergi tutulmadan əvvəl müəyyən məbləğ çıxılır.[5] Məsələn, Azərbaycan qanunvericiliyinə görə, aylıq 800 manatadək olan əmək haqqı vergidən azaddır (müəyyən kateqoriyalar üçün). Ailə üzvləri və ya asılı şəxslərin sayı artdıqca əlavə güzəştlər tətbiq oluna bilər.
Hüquqi şəxslər üçün güzəştlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]İnvestisiya təşviqi sənədinə malik olan müəssisələr 7 il müddətində mənfəət, əmlak və torpaq vergisindən azaddır. Kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalçıları mənfəət və torpaq vergisindən azad edilə bilər.[6]
Xərclərə əsaslanan güzəştlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]Təhsil, tibbi xidmətlər və ya xeyriyyə xərcləri vergiyə cəlb edilən gəlirdən çıxıla bilər. Məsələn, Azərbaycan qanunvericiliyində vətəndaşlar təhsil və ya müalicə xərclərinin müəyyən hissəsini gəlirdən çıxara bilərlər. Ətraf mühitin qorunması, bərpa olunan enerji, sosial layihələr və innovasiyalar üçün tətbiq olunur.[7]
Azərbaycanda vergi güzəştləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsində müxtəlif növ güzəştlər nəzərdə tutulur. Fiziki şəxslərin aylıq gəlirləri 2.500 manatadək olan fiziki şəxslərə aşağı dərəcəli vergi tətbiq edilir (14%). Qarabağ müharibəsi veteranları, şəhid ailələri və əlillər üçün xüsusi güzəştlər mövcuddur. Mikro və kiçik sahibkarlıq subyektləri üçün müəyyən güzəştlər mövcuddur. Vergidən azad olunmuş sektorlara aid olan müəssisələr, məsələn, kənd təsərrüfatı ilə məşğul olanlar. Dövlət tərəfindən maliyyələşdirilən xüsusi layihələrdə iştirak edənlər müəyyən vergi güzəştlərindən yararlana bilərlər.[8]
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Acun, Fatma. "The Other Side of the Coin: Tax Exemptions within the Context of Ottoman Taxation History". Bulgarian Historical Review. 1 (2). 2002.
- ↑ 26 USC 151, Allowance of deductions for personal exemptions. The amount per exemption is $3,650 Arxiv surəti 19 fevral 2011 tarixindən Wayback Machine saytında, subject to phase-out. UK tax free personal allowances Arxiv surəti 19 fevral 2011 tarixindən Wayback Machine saytında vary.
- ↑ As an example, UK charities law Arxiv surəti 19 avqust 2010 tarixindən Wayback Machine saytında defines the types of organizations which may qualify as registered charities, and places limits on their actions.
- ↑ 26 USC 501(a). The exemption from Federal income tax is longstanding. This exemption formed part of the Revenue Act of 1894. The 1894 Act was the first broadly applicable U.S. tax on corporate income, but was soon declared unconstitutional. Since ratification of the Sixteenth Amendment to the United States Constitution in 1913, the exemption for charitable, religious, and educational organizations has been included in all subsequent Federal income tax law. See Belknap, Chauncey, "The Federal Income Tax Exemption of Charitable Organizations: Its History and Underlying Policy," 1954, reprinted (very large file) as pages 2025-2043 of the Research Papers of the Commission on Private Philanthropy and Public Needs , Volume IV, 1977.
- ↑ Presti and Naegele Newsletter Arxiv surəti 17 fevral 2013 tarixindən Wayback Machine saytında, February , 2012.
- ↑ Gregory of Tours. A History of the Franks. Pantianos Classics, 1916
- ↑ "Famous Foreign Coronations" by Agnes and Jessie Wishart Brown The English Illustrated Magazine No. 224 (May 1902), p. 108
- ↑ Canbakal, Hülya. "The Ottoman State and Descendants of the Prophet in Anatolia and the Balkans (c. 1500–1700)". Journal of the Economic and Social History of the Orient. 52 (3). 2009: 542–578. doi:10.1163/156852009X458241.