Verilənlər cənnəti
Verilənlər cənnəti — korporativ cənnət və ya vergi cənnəti kimi, fasiləsiz və ya tənzimlənməyən məlumat üçün sığınacaq.[1][2][3] Verilənlər cənnətləri məlumatı sərbəst saxlayan və hətta onun məzmununu və əlaqəli məlumatları qoruyan kompüter şəbəkəsi anlayışına uyğun hüquqi mühitə malik yerlərdir. Onlar üç kateqoriyaya uyğun gəlir: zəif informasiya sistemi tətbiqi və ekstradisiya qanunlarına malik fiziki ərazi, məlumatların qəsdən güclü mühafizəsi olan fiziki ərazi və hər hansı hüquqi qüvvədən asılı olmayaraq texniki vasitələrlə (şifrələmə kimi) məlumatların təhlükəsizliyini təmin etmək üçün nəzərdə tutulmuş virtual domenlər.
Məqsədləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Məlumat cənnətlərinin yaradılmasının səbəbləri arasında internet senzurasının tətbiq olunduğu ölkələrdə istifadəçilər üçün siyasi ifadə azadlığına çıxış daxildir.
Digər səbəblərə aşağıdakılar aid edilə bilər:
- DMCA kimi qanunları pozan proqram təminatı, verilənlər və ya nitq paylanması
- Müəllif hüquqlarının pozulması
- İnformasiya məxfiliyi qanunlarından yayınma
- Onlayn qumar
- Pornoqrafiya
- Kibercinayətkarlıq
Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Britaniya hökumətinin Verilənlərin Mühafizəsi Komitəsinin 1978-ci il hesabatında müxtəlif ölkələrdəki fərqli məxfilik standartlarının şəxsi məlumatların mühafizəsi zəif olan ölkələrə ötürülməsinə səbəb olacağından narahatlıq ifadə edilmişdir. Odur ki, Britaniyanın "verilənlər cənnətinə" çevriləcəyindən qorxulurdu.[4] Həmçinin, 1978-ci ildə Adrian Norman geniş spektrli məlumat cənnəti xidmətləri göstərən şirkətin yaradılmasının məqsədəuyğunluğu ilə bağlı "Project Goldfish" adlı saxta konsaltinq tədqiqatını nəşr etdi.[5]
Elmi-fantastika yazıçısı Vilyam Gibson bu termini "Sıfırıncı qraf" və "Mona Liza Overdrayv" romanlarında, Brüs Sterlinq də "Şəbəkədəki adalar"da bu termindən istifadə etmişdir.
Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "The Switzerland of bits". The Economist. June 17, 2010. February 2, 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: November 1, 2023.
- ↑ "Gov Spying Boosts Swiss Data Center Revenues". Forbes. April 7, 2013. February 5, 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: November 1, 2023.
- ↑ "Iceland aims to become an offshore haven for journalists and leakers". 2010-02-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-11-01.
- ↑ Michael, James. "New Report on Computer Data Banks". New Scientist. November 9, 1978. İstifadə tarixi: November 29, 2010.[ölü keçid]
- ↑ Norman, Adrian. "Project Goldfish" (PDF). IPC Science and Technology Press. September 1978. 2011-09-03 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib.
