Violeta Yakova
| Violeta Yakova | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 2 iyun 1923 |
| Vəfat tarixi | 18 iyun 1944 (21 yaşında) |
| Fəaliyyəti | partizan |
| Fəaliyyət illəri | 1939-cu ildən |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Violeta Yakova (bolq. Виолета Якова; 2 iyun 1923 – 18 iyun 1944) — partizan və Bolqarıstan Kommunist Partiyasının üzvü. Partizan kimi kod adı "İvanka" olan Yakova[1] Bolqarıstan Polisinin rəisi Atanas Pantevin və general-leytenant Xristo Lukovun qətli də daxil olmaqla əməliyyatda olan bir neçə alman və bolqar hərbi zabitinin qətlində iştirak edib.[2] O, Bolqarıstan hökumətinin polisi tərəfindən həbs edilmiş və 1944-cü ilin iyununda Radomir şəhərində polislə toqquşma zamanı yaralandıqdan sonra Bolqarıstan hökuməti tərəfindən dövlətə xəyanətə görə edam edilmişdir.
Bioqrafiya[redaktə | mənbəni redaktə et]
Violeta Yosifovna Yakova Bolqarıstanın Dupnitsa şəhərində, səfərad yəhudisi[3] ailəsində anadan olub. Onun atası, kiçik bir tacir olan Yosef Yakov o dünyaya gəlməzdən əvvəl ölüb. Birinci Dünya müharibəsindən sonra Bolqarıstanda yaranmış ağır iqtisadi vəziyyət bir çox yəhudi ailəsinin nisbətən kiçik şəhərlərdən daha böyük əhali mərkəzlərinə köç etməsinə səbəb olmuş və bu şəraitdə onun ailəsi də paytaxt Sofiyaya köçmüşdür. Violeta tikiş tikməyi öyrənmiş və dərzi şagirdi kimi işə götürülmüşdür.
1930-cu illərin sonlarında və İkinci Dünya müharibəsi zamanı faşizmin və antisemitizmin yüksəlişi ilə birlikdə Bolqarıstan rejiminin də Berlin-Roma-Tokio xətti ilə tərəfdaşlığı bir çox gənc bolqar yəhudisi üçün sol və antifaşist təşkilatlara bağlılığı artırmışdı.[1] Yakova da 1939-cu ildə Bolqarıstan Kommunist Partiyasının gənclər təşkilatına qoşulmuşdu. 1942-ci ildə Bolqarıstanın Berlin-Roma-Tokio oxuna qoşulmasından və Üçlər paktının imzalanmasından sonra o, gizli müqavimət hərəkatına qoşulub.
Bir çox gənc bolqar yəhudi Sofiyada hökumətə qarşı birbaşa aksiyalarda iştirak edirdi. 1942-ci ildə Violeta Yakova və Anjel Vaqenşteyn birlikdə alman qüvvələri üçün formalar istehsal edilən Sofiya Dəri Gödəkçələr Fabrikini yandırmışdılar. Gənclər həmçinin, Leon Kalaora və Dano Albahara[4] ilə birlikdə tanınmış antisemitləri və nasist məlumatçılarını öldürən bir döyüş hücrəsi yaratmışdılar. Yakova general-leytenant Xristo Lukovu[1][5] və Bolqarıstan Polisinin rəisi, polkovnik Atanas Pantevi öldürmüşdü və digərləri arasında ən bacarıqlı döyüşçü sayılırdı. Bu cinayətlər Bolqarıstan hökumətinin diqqətini çəkmiş və 1944-cü il martın əvvəlində Bolqarıstan polisi Yakovanın doğulduğu Radomirdəki mövqeləri haqqında kəşfiyyat məlumatları toplayaraq axtarışa başlamışdır. Yakovanın yeri iyun ayında tapılıb və o, polislə yaralanması ilə nəticələnən atışmadan sonra tutulub. O daha sonra Bolqarıstan Məhkəməsi tərəfindən dövlətə xəyanət və terrorizmdə ittiham edilərək ölüm cəzasına məhkum edilmişdir.
Memorial[redaktə | mənbəni redaktə et]
Yakovanın kommunizm fanatizmi və ölüm şəraiti onu Bolqarıstandakı rejimə qarşı müqavimətin simvollarından, sosialist Bolqarıstanında isə kommunist hərəkatının qəhrəmanlarından birinə çevirmişdir. Vulo Radev 1970-ci ildə gənc kommunist partizanlar tərəfindən bolqar hərbi zabitlərinin öldürülməsindən bəhs edən və Yakova və digər kommunist qadınların mərkəzi rolda olduğu "Qara mələklər" (bolq. "Черните ангели") adlı filmin prodüseri olub. Bolqarıstan Kommunist Partiyası 1971-ci ildə Yakovanın xatirəsinə abidə ucaltmışdır.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ 1 2 3 Violeta Yosifova Yakova – Resistance Fighter Arxivləşdirilib 2017-07-06 at the Wayback Machine. J-Grit.
- ↑ Hitler's Shadow War: The Holocaust and World War II Arxivləşdirilib 2023-07-25 at the Wayback Machine. Donald M. McKale. Taylor Trade Publishing.
- ↑ Violeta Yosifova Yakova.
- ↑ "Los judíos de Bulgaria en la lucha contra el fascismo". 2016-10-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-05-10.
- ↑ История на антифашистката борба в България, т. II 1943/1944 г., С., 1976, p. 21.