Vot Tayler üçün mənbəyə bax

{{Şəxs
 |adı              = Uot Tayler
 |orijinal adı     = {{Dil-en|Walter "Wat" Tyler}}
 |şəkil            = DeathWatTyler.jpg
 |şəklin ölçüsü    = 250
 |şəklin izahı     = 
 |digər adı        = 
 |doğum tarixi     = 4.1.1341
 |doğum yeri       = [[Kent]], [[Böyük Britaniya]]
 |vəfat tarixi     = 15.6.1381
 |vəfat yeri       = [[London]]
 |vəfat səbəbi     = [[Edam cəzası|Edam]]
 |dəfn yeri        = 
 |vətəndaşlığı     = 
 |milliyyəti       = İngilis
 |dini             = 
 |ixtisası         = 
 |təhsili          = 
 |fəaliyyəti       = 
 |fəaliyyət illəri = 
 |tanınır          = 
 |mükafatları      = 
 |imzası           = 
 |imzanın ölçüsü   = 
 |imzanın izahı    = 
 |saytı            = 
 |vikianbar        = 
}}

'''Vot Tayler'''({{Dil-en|Walter "Wat" Tyler}}; [[4 yanvar]] [[1341]] — [[15 iyun]] [[1381]]) — [[1381]]-ci ildə [[Uot Tayler üsyanı|orta əsr İngiltərəsində baş verən böyük kəndli üsyanı]]nın  başçısı.

== Həyatı ==

Vot Tayler [[4 yanvar]] [[1341]]-ci ildə [[Kent]] qraflığında anadan olmuşdu. Dəmirçi idi. Onun gənclik həyatı «''Life and Adventures of Wat Tyler, the Brave and Good''» ([[1851]]) kitabın müəllifi tərəfindən əks olunub.

Vot Tayler [[15 iyun]] [[1381]]-ci ildə öldürüldü. 

== 1381-ci il üsyanın başlanması ==

{{main|Uot Tayler üsyanı}}

[[XIV əsr]]in sonlarında [[Qərbi Avropa]] ölkələrini [[taun]] xəstəliyi bürüdü. Xalq bunu «qara ölüm» xəstəliyi adlandırırdı. Əhalinin üçdə biri qırıldı. Parlament yoxsulları az miqdarda əmək haqqı ilə işləməyə məcbur edirdi, boyun qaçıranlara ağır cəza verilirdi. Xalq təbliğatçıları meydana gəldi. Təbliğatçı [[Con Boll]] hamının bərabər olması ideyasını irəli sürdü və buna görə həbs olundu.

[[İngiltərə]]də feodal zülmünün güclənməsi, yoxsullar haqqında amansız qanunların verilməsi, vergilərin artırılması [[Uot Tayler üsyanı|Vot Tayler üsyanı]]na səbəb oldu.

[[1381]]-ci ildə Vot Taylerin başçılığı ilə kəndli üsyanı başlandı. [[London]]un şimalında bir neçə kəndin əhalisinin vergi yığanlara və kral məmurlarına divan tutması üsyan üçün siqnal oldu. Üsyançı kəndlilərə sənətkar,Yüzillik müharibənin iştirakçısı Vot Tayler başçılıq edirdi. Üsyançılar Londona gəlmiş, kral məsləhətçilərinə divan tutmuş, onların evlərini dağıtmışdılar. Kral [[Tauer qəsri]]ndə gizləndi. Xalq qəsri mühasirəyə aldı, kral kəndlilərlə görüşməyə məcbur oldu.

Üsyançılar təhkimçiliyin və biyarın ləğv olunması, torpaqdan istifadə haqqının azaldılması tələblərini krala verdilər. Kral bu vədlərin yerinə yetirilməsinə söz verdi. Lakin Vot Tayler başda olmaqla ardıcıl üsyançılar kralla yenidən görüşdülər və 2-ci tələblərini irəli sürdülər. İcmaların əlindən alınmış örüşlərin və meşələrin geri qaytarılmasını, yepiskopların və monastırların torpaqlarının müsadirə olunub kəndlilər arasında bölüşdürülməsini, İngiltərədə bütün adamlara hüquq bərabərliyi verilməsini tələb etdilər. Danışıq zamanı əyanlar Vot Tayleri öldürdülər. Con Boll edam edildi, üsyançılara divan tutuldu.

Üsyan məğlub oldu. Çünki kəndlilər arasında birlik və mütəşəkkillik yox idi,onlarda yaxşı krallara inam güclü idi. Lakin üsyan nəticəsiz qalmadı: XIV əsrdə bütün kəndlilərin ödənc müqabilində şəxsi asılılıqdan azad olması başa çatdı, feodallar kəndliləri bir daha biyara cəlb edə bilmədilər, yoxsullara qarşı amansız qanunlar yumşaldıldı.

== Ədəbiyyat ==
* Мортон, А. Л. История Англии. М.: Издательство иностранной литературы, [[1950]]. — 462 с.
* ''Парнов Е.'' Под ливнем багряным: Повесть о Уоте Тайлере. М.: Политиздат, [[1988]]. — 447 с. (Серия «Пламенные революционеры»)
* Андрей Глоба. Уот Тайлер. Поэма. Иллюстрации М. Соломонова Петербург Гос. Изд-во Петербург 1922.- 78 с.
* Петрушевский Д. М. «Восстание Уота Тайлера». Ч. 1—2, Спб.; М., 1897—1901; М., 1937.
* [http://books.google.com/books?id=8HpnAAAAMAAJ&pg=PA9&dq=Life+a+Wat+Tyler&hl=ru&ei=m2P-TP-aHYyVOueGjcMM&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCkQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false Life and adventures of Wat Tyler, the good and the brave]. L.: [[:en:HarperCollins|Collins Publishing]], [[1851]].

== Həmçinin bax ==

* [[Uot Tayler üsyanı|Vot Tayler üsyanı]]

[[Kateqoriya:İngiltərə tarixi]]
[[Kateqoriya:Üsyan rəhbərləri]]
[[Kateqoriya:Britaniya inqilabçıları]]