Tulyaremiya bakteriyası üçün mənbəyə bax

{{Takson}}
[[Tulyaremiya]]nın {{lang-la|Francisella tularensis}} törədici mikrobu {{lang-la|Francisella}} növünə, {{lang-la|Brucellaceae}} ailəsinə mənsubdur. Mikrob hərəkətsizdir, kokkabənzərdir, ölçüləri 0,1–0,5 mkm-dir. Spor əmələ gətirmir. Kapsulu vardır. Qrammənfidir. Karbol fuksini ilə və Romanovski-Gimza üsulu ilə boyanır. Qida mühitlərində kulturadan alınmış tulyaremiya bakteriyalarının çöpşəkilli formaları biopolyar boyana bilir. Toxumalarda rənglənmə zamanı bipolyar boyanma nəzərə çarpmır, bu da {{lang-la|Francisella tularensis}}i [[taun]] törədici mikrobdan fərqləndirir. Tulyaremiya bakteriyaları aerobdur, adi qidalı mühitlərdə inkişaf etmir, sistemin, qlükoza və defibrinləşmiş dovşan qanından ibarət olan ətli pepton aqarında becərilir. İçərisində yumurta sarısı olan duru mühitdə daha yaxşı inkişaf edir. son vaxtlar törədici mikrobu yetişdirmək üçün toyuq embrionundan istifadə olunur. Optimum inkişaf 37 °C, mühitin pH-ı 6,7–7,4 — dür.

Tulyaremiya bakteriyalarının tərkibində iki antigen kompleksi: qılaflı (VI) və somatik (0) antigen kompleksi vardır. Törədici mikrobun virulentliyi və immunogen xassəli qılaflı antigen kompleksi ilə əlaqədardır. Tulyaremiya mikrobları xarici mühitdə 4 °C temperaturda suda və nəm torpaqda 4 aydan daha çox, tulyaremiyadan ölən donmuş heyvan cəsədlərində isə 6 ay müddətində bioloji xüsusiyyətlərini itirmir.

Taxılda və samanda 20–30 °C temperaturda tulyaremiya mikrobları 20 günə yaxın yaşayır. Dizenfeksiyaedici dərman məhlullarının işçi konsentrasiyalarında (1–3%-li lizol məhlulu, 1:1000 nisbətli sulema, 1%-li sabun-krezol emulsiyası) {{lang-la|Francisella tularensis}} 2–5 dəq. sonra həyat fəaliyyətini itirir. Xlorlaşdırılmış su, qaynatma, bilavasitə günəş şüaları onlara ıldürücü təsir göstərir. Laboratoriya heyvanlarından tulyaremiyaya yüksək dərəcədə həssas olanları ağ siçanlar və dəniz donuzlarıdır. Onlar dərialtına inyeksiya ilə yoluxdurulduqda 4–14 gün sonra sepsisdən ölürlər. Tulyaremiya mikrobunun iki coörafi irqi açkar edilmişdir: amerikan və qeyri-arktik ({{lang-la|F. tularensis neracitica}}) və ya Avro-Aciya, yaxud qolarktik ({{lang-la|F. tularensis nolaractica}}). Mikrobun qeyri arktik irqinin ştammları qolarktik ştammlardan fərqli olaraq laboratoriya heyvanları, insan üçün yüksək patogenliyi və qliserini qıcqırtmaq qabiliyyəti ilə xarakterizə olunur.

<div align=left style="font-size:90%;">Sinonimi<ref>{{Cite web |title=Euzéby: List of Prokaryotic names with Standing in Nomenclature — Genus Francisella |url=http://www.bacterio.cict.fr/f/francisella.html |access-date=2010-11-05 |archive-date=2010-03-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100301083824/http://www.bacterio.cict.fr/f/francisella.html |url-status=dead }}</ref>:
* {{btname|Bacterium tularense|[[McCoy]] and [[Chapin]] 1912}}
* {{btname|Pasteurella tularensis|([[McCoy]] and [[Chapin]] 1912) [[Bergey]] [[et al.]] 1923}}
* {{btname|Brucella tularensis|([[McCoy]] and [[Chapin]] 1912) [[Topley]] and [[Wilson]] 1929}}
* {{btname|Francisella tularense|([[McCoy]] and [[Chapin]] 1912) [[Dorofe'ev]] 1947}}</div>

== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}

== Xarici keçidlər ==
* [http://microbewiki.kenyon.edu/index.php/Francisella_tularensis Francisella tularensis]
* [http://www.lcusd.net/lchs/mewoldsen/aleach.html Francisella tularensis and Tularemia By Andrew Leach] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20080807163522/http://www.lcusd.net/lchs/mewoldsen/aleach.html |date=2008-08-07 }}
* [http://www.francisella.org/ Francisella tularensis genome research]
* [http://cmr.jcvi.org/tigr-scripts/CMR/GenomePage.cgi?org=ntsd02 Shigella dysenteriae Sd197 Genome Page] {{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}
* [http://www.eurekalert.org/pub_releases/2008-07/sfgm-fts072508.php Francisella tularensis: Stopping a biological weapon]
* [http://microbes.historique.net/tularensis.html Francisella tularensis (Tularemia)]
* [http://www.bacterio.cict.fr/f/francisella.html Francisella] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20100301083824/http://www.bacterio.cict.fr/f/francisella.html |date=2010-03-01 }}

== Həmçinin bax ==
* [[Tulyaremiya]]
{{tibb-qaralama}}
{{Biologiya-qaralama}}

[[Kateqoriya:Bakteriyalar]]