Mezolit dövrü

Mezolit (və ya orta daş dövrü) — paleolit (qədim daş dövrü ilə) və neolit (yeni daş dövrü) dövrları arasında arasında olan dövr. Bu üç termini ilk dəfə ingilis bioloqu və arxeoloqu Con Labbok (1834-1913) özünün 1865-ci ildə işıq üzü görmüş "Tarixöncəsi zamanlar" adlı kitabında işlətmişdir.

Mezolit dövrü təqribən eramızdan əvvəlki XII və VIII minillikləri əhatə edir. Mezolitin başlanğıcı Avropada buzlaşma dövrünün sonuna təsadüf edir. İqlim, bitki və heyvanat aləmi bu gün bizə tanış olan hala gəlir.

Mezolit dövründə ictimai münasibətlər, incəsənət və ilkin tibbi müalicə inkişaf etdi.

Mezolit dövrünün xarakterik xüsusiyyətləri

• 100 min il bundan əvvəl başlayan soyuqlaşmanı 13 min il bundan əvvəl istiləşmə əvəz etdi;
• mezolit dovrünün inkişafı bu dövrdə yaşayan insan cəmiyyətlərinin proqresləri ilə müşahidə olunur.İnsanlar arasında münasibətlər,incəsənət,din,ənənə,qanun və qadağalar bu dövrün əsas xüsusiyyətlərindəndir.ox və kaman ixtira edildi, heyvanların daha uzaq məsafədən ovlanmasına imkan yarandı, ovçuluq ön plana keçdi;
• mənimsəmə təsərrüfatından (yığıcılıq, ovçuluq) istehsal təsərrüfatına (əkinçilik və maldarlıq) keçid başlandı;
• əsas əmək aləti toxa olduğu üçün ilk əkinçilik toxa əkinçiliyi adlandı, ən qədim əkinçilik məskəni 10 min il bundan əvvəl Ön Asiyada meydana gəldi;
• heyvanların əhliləşdirilməsinə başlandı;
• ibtidai heyvandarlığın əsası qoyuldu, yığıcılıqdan əkinçilik, ovçuluqdan isə maldarlıq yarandı.

Azərbaycan mezolit dövründə

• Azərbaycanda Mezolit dövrü Qobustan və Damcılı abidələri əsasında öyrənilmişdir. Qobustan əhalisi:
• Ovçuluq, yığıcılıq və balıqçılıqla məşğul olurdu;
• Çaxmaqdaşı və sümükdən əmək alətləri düzəldirdi;
• Incəsənətlə məşğul olurdu (qaya üstündə çəkilmiş müxtəlif rəsmlər ovsun, totem, dini ayinlər və ov səhnələri ilə bağlı idi);
• Axirət dünyasına inanırdı (dəfn etdiyi ölülərin yanına məişət əşyaları qoyurdu).