Kubizm

Kubizm (fr. Cubisme) — XX əsrin əvəllərində təsviri incəsənətdə, xüsusilə də rəssamlıqla yaranmış modernist cərəyan. XX əsrin əvvəllərindən Fransada real obyektləri həndəsi fiqurlar kimi təsvir etməsi ilə xarakterizə edilir.

Tarixi

Kubizm cərəyanından təsirlənmiş bina. Praqa.

Kubizm cərəyanı XX əsrin əvvəllərində meydana çıxmışdır. Kubizm termini Birinci Dünya Müharibəsindən əvvəlki illərdə Parisdə təkmilləşən bir cərayanı göstərmək üçün istifadə olunmuşdur. O dövrdə Avropada formalaşmaqda olan çağdaş incəsənətdə işığın keçici təsirlərini təsvir edən impressionizmin nümayəndələrindən məmnun olmayan gənc rəssamlar nəsli yetişirdi. Onlar əsasən Anri Matissin ətrafında toplanan çox rəngli rəsmlər çəkən rəssamların da üslubunu bəyənmirdilər. İmpressionizmə hakim olan görmə hissiyatı əvəzinə, kubizm cərəyanının nümayəndələri ağlın üstünlüyünə əsaslanaraq ağlın gücünü ortaya qoymaq istəyirdilər. Onlar rəsm əsərlərini tutarlı bünövrəyə əsaslandırmaq istəyirdilər və bu baxımdan onlar Pol Sezannın layiqli davamçıları idilər. Kubizm cərəyanından olan rəssamlar Pol Sezannın Provans mənzərələri əsərindən, naturmortlarından təsirlənərək kubizmin əsasını qoymuşdular. Yazdığı manifestdə Gilyom Apolliner kubizmin bir təqlid incəsənəti yox, dizayn incəsənəti olduğunu qeyd etmişdir.

Kiçik kublar

Kubizm sözü Corc Brequenin bir rəsm əsərini görən incəsənət tənqidçisi Luis Vauxsellesin bu rəsm əsəri üçün "kiçik kublar" ifadəsini işlətməsi ilə meydana çıxmışdır. Bir yanlışlıq nəticəsində meydana çıxan bu termin Corc Breque və Pablo Pikassonun həmin dövrdə bir-birinə çox bənzəyən ilk kubist əsərlərini ifadə etmək üçün işlənmişdir. Hər iki rəssam həcmləri bir-birinə daxil olan portretlər, naturmortlar və mənzərələr çəkirdi. Onlar iki ölçülü olan rəsmdə təbiətdə üç ölçülü olan cismlərin təsvirini çəkməyin yollarını axtarırdılar. Bu yeni bir problem deyildi, amma o dövrə qədər üç ölçülü görüntü perspektiv vasitəsi ilə yaradılırdı.

Pablo Pikasso və Corc Breque əvvəlcə bu metoddan imtina etdilər. Onlar təsvirləri rəsmin üzərində pilləvarı şəkildə bir-birinin üzərində sıralayaraq təsvir edirdilər. Dayandığımız mövqeyi dəyişdirmədən cismlərə baxdıqda onun ancaq bir üzünü görmək mümkündür. Kubistlər isə təsvirlərində cismi bir neçə istiqamətdən (öndən, arxadan, sağdan, soldan) görürmüş kimi təsvir edirlər.

Fotoqalereya

• 
  Xuan Qris Kişi kafedə, 1914.
• 
  Lyubov Popova. Filosofun portreti. 1915
• 
  B.Kubişta. Pyero. 1911

Ədəbiyyat

• Гомбрих Эрнст. История искусства. - М., 1995.
• Михаил Лифшиц, Эд Рейнгардт. "От кубизма к абстракции"
• Крючкова В. А. Кубизм. Орфизм. Пуризм. — М.: ОЛМА-Пресс. — 2000.
• Cottington D. Kubismus. — Hatje Cantz, Ostfildern-Ruit. — 2002. ISBN 3-7757-1151-1
• Düchting H. Die Kunst und der Kubismus. — Belser, Stuttgart. — 2007. ISBN 978-3-7630-2477-3

Mənbə

• Pompidu Mərkəzi saytında kubizm  (fr.)

İncəsənət ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.