Xanka gölü: Redaktələr arasındakı fərq

Xanka gölü
Xanka gölü
Ümumi məlumatlar
Mütləq hündürlüyü	69 m
Eni	45 km
Uzunluğu	90 km
Sahəsi	4070 km²
Həcmi	18,3 km³
Dərin yeri	10,6 m
Orta dərinliyi	4,5 m
Yerləşməsi
	45°01′00″ şm. e. 132°25′00″ ş. u.
Ölkələr	ÇXR ; Rusiya ;
	Xanka gölü
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixə interaktiv şəkildə baxın

← Əvvəlki redaktə Sonrakı redaktə →

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun

VizualVikimətn

Sətirdə

14:27, 30 noyabr 2016 tarixindəki versiya

Xanka — Çinin Xeylunszyan vilayəti və Rusiyanın Primorsk diyarı ərazisində yerləşən sərhər gölüdür. Ümumilikdə Xanka Uzaq şərqin ən iri şirinsulu gölüdür. Onun sahəsi 4070 km² təşkil edir. Uzunluğu 95 km, orta dərinliyi 4,5 m, ən dərin yeri isə 10,6 m olan göldür.

Gölə 24 çay axır. Onlar arasında ən iriləri Melqunovka, İlistaya, Sunqaça, Komissarovka və Ussuri çaylarıdır. Gölün kənarında Turıy Roq, Novonaçalnik və Kamen-Rıbalov kəndləri yerləşir. Göldə Rusiya və Çinin təşkil etdiyi müştərək qoruq yaradılmışdır.

Etimalogiyası

Delilin 1706-cı il xəritəsində gölün adı Xinqon olaraq keçir və ondan çay axır. Bu çay iki adla göstərilir — Usurou və Ousuri İ. М. Хаsii (alm. Johannes Matthiæ Hasii‎, (1684—1742) 1739-cı ildə yrrdiyi məlumatda göldən axan çayları Ousouri və Şur adlandırır.

De'Anvilin 1752-ci ildə tərtib etdiyi xəritədə Xinka adlandırılır və ondan artıq Sonqaçan çayı başlayır. XVIII əsr xəritəsində isə Qinka gölündən Uzuri çayı başlayır.

1861-ci ildə M. Popovun xəritəsibdə böyük göl «Kenqka» kiçik göl isə «Ai-Kenqka» adlandırılır.

1864-ci xəritələrində gölün adı «Xinkay (Sinkay)» olaraq keçir.

L.İ.Şkrenkin etnoqrafik xəritəsində böyük gölün adı «Xanka», kiçik gölün adı isə «Kiçik Xanka» olaraq keçmir.^[1]

Araşdırmaçı, naturalist-səyyah Arsenev göl haqqında belə yazır:Gölün lyason sülaləsinin dönəmində Beysin-xay adlansada hazırda Xanka adlandırılır. Xanka adı „хаnхаy“ sözündən törəyib, mənası tökülmə yeri mənasını verir. Sonradan isə хаnхаy sözü ruslar tərəsindən təhrif edilərək Xankaya çevrilmişdir^[2].

Fiziki-coğrafi xüsusiyyətləri

Xeylunszyan vilayəti və Primorsk diyarı ərazisində yerləşən sərhəd gölüdür. Gölün şimalı Çinə məxsusdur. Göl armudvari formaya malikdir. Gölün səviyəsi iqlim şəraitindən asılı olaraq dəyişir. Maksimal səviyə 5010 km², minimal isə 3940 km² olur. Gölün uzunluğu 90 km, mksimal eni isə 67 km təşkil edir. Gölə 24 çay tökülür. Bircə Sunqaça çayı göldən başlayır və Ussuri ilə birləşir. Ussuri isə öz növbəsində gölü Amur çayı ilə birləşdirir. Gölün orta dərinliyi 4,5 m təşkil edir. Ən dərin yeri 10,6 metrdir. Gölün suyu durğundur. Orta axın sürəti 1,94 km³ təşkil edir^[3]

Gölün şimal hissəsində Kiçik Xanka gölündən qumlu burunlar ayrılır. Göl əsasən noyabrın ikinci yarısından aprelə kimi donur.

Xanka gölünün rəngarəng heyvan və bitki aləminə malikdir. 1990-cı ildə Xanka gölünün ərazisi də daxil olmaqla goruğun yaradılması haqqında qərar qəbul edilir. 1996-cı ildə isə Çin və Rusiya müştərək qoruğun yaradılması haqqında sənəd hər iki ölkə tərəfindən təstiqlənir.

Su-bataqlıq sahəsi unikaldır^[4]. Xankada bir çox balıq və onurğasız növləri vardır ki, onlar endemikdirlər. Göldə 52 növ balıq yaşayır. Onların yarıya qədəri Çəkilərə daxildir. Sahillərində rəngarəng köçəri quşlar yuva qoyur.

Gölün öyrənilmə tarixi

Xanka gölü qədimdir. Onun suları və sahilləri balıq və quşlarla zəngindir. Onun qədim adlarında bir «Xankay-Omo» adıdır. Xankadan tutulan balıqlar hələ orta əsirlərdən Çin və Çjurçjen imperatorlarının süfrələrini bəzəyirdi.

1868-ci ildə burada Nikolay Prjevalski olmuş və ətraf ərazilərdə yaayılmış flora və fauna nümayəndələrini qeydə almışdır.

1902-ci ildə Vladimir Klavdieviç Arsenev ilk ekspedisiyasını gölün yerləşdiyi əraziyə təşkil etmişdir.

İstirahət və turizm

Xanka gölünün dayazlığı səbəbindən yaxınlıqdakı Yapon dənizinə nisbətən suyu daha tez qızır. Suyunun qulanıq olmasına baxmayaraq onda istirahət etmək istəyənlərin sayı kifayət qədərdir. Şərq sahilləri dayazdır. Dekək olar ki, çimərlikləri yoxdur. Sahillərini manqrov kolluqları basmışdır. Dabi narın qum və lildir. Qərb hissədən gölün digər saihili görünmədiyindən dənizi xatırladır. Yszın axırı yayın əvvəllərində gölə güçlü küləklər əsir. Yayda gölün ətrafı çiçəkləyir. Suyunun temperaturu +30° olur.

İncəsəntdə

1970-ci ildə tanınmış yapon kinorejisoru Akira Kurosava «Dersu Uzala» sənədli filmini çəkmişdir. 2000-ci ildə isə onun oğlu atası haqqında film çəkərkən göldə olmuşdur.
Göl Primorsk diyarından Rusiyanın 10 əsas rəmzinə namizəd olaraq göstərilmişdir.

İstinadlar

↑ Q. Levin. Amurun neçə adı var?
↑ V. K. Arsenev — Ussuri diyarının keçilməz meşələrində. М., 1950, səf. 50.
↑ Jin Xiangcan, Jiang Xia. "Experience and Lessons Learned Brief for Lake Xingkai/Khanka" (PDF). Status and Prospects of the Russian-Chinese Cooperation in Environment Conservation and Water Management. Materials of the international conference, Moscow, MNR of Russia, 2007: 84.
↑ Водно-болотные угодья озера Ханка

Mənbə

[1] Q. Levin. Amurun neçə adı var?

[2] V. K. Arsenev — Ussuri diyarının keçilməz meşələrində. М., 1950, səf. 50.

[3] Jin Xiangcan, Jiang Xia. "Experience and Lessons Learned Brief for Lake Xingkai/Khanka" (PDF). Status and Prospects of the Russian-Chinese Cooperation in Environment Conservation and Water Management. Materials of the international conference, Moscow, MNR of Russia, 2007: 84.

[4] Водно-болотные угодья озера Ханка

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Sətir 33: / Sətir 33: @@
 }}
 '''Xanka''' — [[Çin]]in Xeylunszyan vilayəti və [[Rusiya]]nın [[Primorsk diyarı]] ərazisində yerləşən sərhər gölüdür.
-Ümumilikdə Xanka Uzaq şərqin ən iri şirinsulu gölüdür. Onun sahəsi 4070 km² təşkil edir. Uzunluğu 95 km, orta dərinliyi 4,5 m, ən dərin yeri isə 10,6 m olan göldür.
+Ümumilikdə Xanka Uzaq şərqin ən iri şirinsulu gölüdür. Onun sahəsi 4070&nbsp;km² təşkil edir. Uzunluğu 95&nbsp;km, orta dərinliyi 4,5 m, ən dərin yeri isə 10,6 m olan göldür.
 Gölə 24 çay axır. Onlar arasında ən iriləri Melqunovka, İlistaya, Sunqaça, Komissarovka və Ussuri çaylarıdır.
 Gölün kənarında Turıy Roq, Novonaçalnik və Kamen-Rıbalov kəndləri yerləşir.
 Göldə [[Rusiya]] və [[Çin]]in təşkil etdiyi müştərək qoruq yaradılmışdır.
 == Etimalogiyası ==
 Delilin [[1706]]-cı il xəritəsində gölün adı Xinqon olaraq keçir və ondan çay axır. Bu çay iki adla göstərilir — Usurou və Ousuri
 İ. М. Хаsii ({{lang-de|Johannes Matthiæ Hasii}}, (1684—1742) [[1739]]-cı ildə yrrdiyi məlumatda göldən axan çayları Ousouri və Şur adlandırır.
 De'Anvilin [[1752]]-ci ildə tərtib etdiyi xəritədə Xinka adlandırılır və ondan artıq Sonqaçan çayı başlayır.
 [[XVIII əsr]] xəritəsində isə Qinka gölündən Uzuri çayı başlayır.
 [[1861]]-ci ildə M. Popovun xəritəsibdə böyük göl «Kenqka» kiçik göl isə «Ai-Kenqka» adlandırılır.
@@ Sətir 56: / Sətir 56: @@
 == Fiziki-coğrafi xüsusiyyətləri ==
 [[Şəkil:Ханка.jpg|thumb|left|Gölün qərb sahiləri]]
-Xeylunszyan vilayəti və [[Primorsk diyarı]] ərazisində yerləşən sərhəd gölüdür. Gölün şimalı [[Çin]]ə məxsusdur. Göl armudvari formaya malikdir. Gölün səviyəsi iqlim şəraitindən asılı olaraq dəyişir. Maksimal səviyə 5010 km², minimal isə  3940 km² olur. Gölün uzunluğu 90 km, mksimal eni isə  67 km təşkil edir. Gölə 24 çay tökülür. Bircə Sunqaça çayı göldən başlayır və Ussuri ilə birləşir. Ussuri isə öz növbəsində gölü [[Amur çayı]] ilə birləşdirir. Gölün orta dərinliyi 4,5 m təşkil edir. Ən dərin yeri 10,6 metrdir. Gölün suyu durğundur. Orta axın sürəti 1,94 km³ təşkil edir<ref>{{{Cite journal
+Xeylunszyan vilayəti və [[Primorsk diyarı]] ərazisində yerləşən sərhəd gölüdür. Gölün şimalı [[Çin]]ə məxsusdur. Göl armudvari formaya malikdir. Gölün səviyəsi iqlim şəraitindən asılı olaraq dəyişir. Maksimal səviyə 5010&nbsp;km², minimal isə  3940&nbsp;km² olur. Gölün uzunluğu 90&nbsp;km, mksimal eni isə  67&nbsp;km təşkil edir. Gölə 24 çay tökülür. Bircə Sunqaça çayı göldən başlayır və Ussuri ilə birləşir. Ussuri isə öz növbəsində gölü [[Amur çayı]] ilə birləşdirir. Gölün orta dərinliyi 4,5 m təşkil edir. Ən dərin yeri 10,6 metrdir. Gölün suyu durğundur. Orta axın sürəti 1,94&nbsp;km³ təşkil edir<ref>{{Cite journal
 |last      =
 |first     =
@@ Sətir 69: / Sətir 69: @@
 Gölün şimal hissəsində Kiçik Xanka gölündən qumlu burunlar ayrılır.
 Göl əsasən noyabrın ikinci yarısından aprelə kimi donur.
 Xanka gölünün rəngarəng heyvan və bitki aləminə malikdir. [[1990]]-cı ildə Xanka gölünün ərazisi də daxil olmaqla goruğun yaradılması haqqında qərar qəbul edilir. [[1996]]-cı ildə isə [[Çin]] və Rusiya müştərək qoruğun yaradılması haqqında sənəd hər iki ölkə tərəfindən təstiqlənir.
-Su-bataqlıq sahəsi unikaldır<ref>[http://www.fesk.ru/wetlands/20.html Водно-болотные угодья озера Ханка]</ref>. Xankada bir çox balıq və onurğasız növləri vardır ki, onlar [[Endemik|endemik]]dirlər. Göldə 52 növ balıq yaşayır. Onların yarıya qədəri [[Çəkilər]]ə daxildir. Sahillərində rəngarəng köçəri quşlar yuva qoyur.
+Su-bataqlıq sahəsi unikaldır<ref>[http://www.fesk.ru/wetlands/20.html Водно-болотные угодья озера Ханка]</ref>. Xankada bir çox balıq və onurğasız növləri vardır ki, onlar [[endemik]]dirlər. Göldə 52 növ balıq yaşayır. Onların yarıya qədəri [[Çəkilər]]ə daxildir. Sahillərində rəngarəng köçəri quşlar yuva qoyur.
 == Gölün öyrənilmə tarixi ==
 Xanka gölü qədimdir. Onun suları və sahilləri balıq və quşlarla zəngindir. Onun qədim adlarında bir «Xankay-Omo» adıdır. Xankadan tutulan balıqlar hələ orta əsirlərdən Çin və Çjurçjen imperatorlarının süfrələrini bəzəyirdi.
 [[1868]]-ci ildə burada [[Nikolay Prjevalski]] olmuş və ətraf ərazilərdə yaayılmış flora və fauna nümayəndələrini qeydə almışdır.

Xanka gölü: Redaktələr arasındakı fərq

14:27, 30 noyabr 2016 tarixindəki versiya

Mündəricat

Etimalogiyası

Fiziki-coğrafi xüsusiyyətləri

Gölün öyrənilmə tarixi

İstirahət və turizm

İncəsəntdə

İstinadlar

Mənbə

Naviqasiya menyusu

Xanka gölü: Redaktələr arasındakı fərq

14:27, 30 noyabr 2016 tarixindəki versiya

Etimalogiyası

Fiziki-coğrafi xüsusiyyətləri

Gölün öyrənilmə tarixi

İstirahət və turizm

İncəsəntdə

İstinadlar

Mənbə

Naviqasiya menyusu

Axtar