Mağara: Redaktələr arasındakı fərq
k Bot: Migrating 84 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q35509 (translate me) |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 6: | Sətir 6: | ||
Azərbaycaının ən qədim məskən tipləri təbii və suni mağaralar kimi formalaşmışdır. Belə mağaralar həm də ibtidai insanların ilk sığınacaq yerləri-evləri olmuşdur. Məhsuldar quvvələrin inkişafı və bununla həmahəng olaraq inşaat texnikasının təkmilləşdirilməsi nəticəsində suni mağaralar qazma tipli evlərlə əvəz olunmuşdur. Daş hörgünün meydana gəlməsi isə qazma və yarımqazma evlərin yaranmasında mutərəqqi rol oynamışdır. |
Azərbaycaının ən qədim məskən tipləri təbii və suni mağaralar kimi formalaşmışdır. Belə mağaralar həm də ibtidai insanların ilk sığınacaq yerləri-evləri olmuşdur. Məhsuldar quvvələrin inkişafı və bununla həmahəng olaraq inşaat texnikasının təkmilləşdirilməsi nəticəsində suni mağaralar qazma tipli evlərlə əvəz olunmuşdur. Daş hörgünün meydana gəlməsi isə qazma və yarımqazma evlərin yaranmasında mutərəqqi rol oynamışdır. |
||
=== Karst mağaraları === |
=== Karst mağaraları === |
||
[[Şəkil:Cuevas de Acsibi, Salta (Argentina).jpg|thumb|250px|Mağara]] |
|||
Bü cür mağaralar daha çoxdur. Karst mağaraları daha uzun və dərin olur. Bü cür mağaralar süxurların su ilə yuyulmasından əmələ gəlir. Ona görə də karst mağaralarına yalnız orada rast gəlmək olur ki, həmin yerlərdə [[əhəngdaşı]], [[mərmər]], [[dolomit]], [[təbaşir]], eləcə də [[gips]] və [[xörək duzu]] kimi əridilə bilinən süxurlar olsun. |
Bü cür mağaralar daha çoxdur. Karst mağaraları daha uzun və dərin olur. Bü cür mağaralar süxurların su ilə yuyulmasından əmələ gəlir. Ona görə də karst mağaralarına yalnız orada rast gəlmək olur ki, həmin yerlərdə [[əhəngdaşı]], [[mərmər]], [[dolomit]], [[təbaşir]], eləcə də [[gips]] və [[xörək duzu]] kimi əridilə bilinən süxurlar olsun. |
||
01:39, 21 iyun 2013 tarixindəki versiya
Mağara ya Köhül — təbii və suni olmaqla, həm də ibtidai insanların ilk sığınacaq yerləri, yaşayış evləri.
Ümumi məlumat
Azərbaycaının ən qədim məskən tipləri təbii və suni mağaralar kimi formalaşmışdır. Belə mağaralar həm də ibtidai insanların ilk sığınacaq yerləri-evləri olmuşdur. Məhsuldar quvvələrin inkişafı və bununla həmahəng olaraq inşaat texnikasının təkmilləşdirilməsi nəticəsində suni mağaralar qazma tipli evlərlə əvəz olunmuşdur. Daş hörgünün meydana gəlməsi isə qazma və yarımqazma evlərin yaranmasında mutərəqqi rol oynamışdır.
Karst mağaraları
Bü cür mağaralar daha çoxdur. Karst mağaraları daha uzun və dərin olur. Bü cür mağaralar süxurların su ilə yuyulmasından əmələ gəlir. Ona görə də karst mağaralarına yalnız orada rast gəlmək olur ki, həmin yerlərdə əhəngdaşı, mərmər, dolomit, təbaşir, eləcə də gips və xörək duzu kimi əridilə bilinən süxurlar olsun.
Əhəngdaşı və deməli mərmər saf distillə olunmuş su ilə çox pis həll olunur. Suda həll olunmuş karbon qazı olduqda (təbii şəkildə suyun tərkibində həll olunmuş karbon qazı mövcud olur) isə, suyun həlledicilik qabiliyyəti bir neçə dəfə artsa da, əhəngdaşı istənilən halda ya zəif həll olur, ya da gips və ya düzla müqayisədə zəif həll olunur. Lakin, əhəngdaşınını yuyulması ilə yaranan mağaraların gips və duzun yuyulması ilə yaranan mağaralardan daha böyük olmasının səbəbi budur ki, gips və duzun yuyulması zamanı mağaralarların yaranması kimi, dağılması da sürətlə gedir.
Yer kürəsinin ən dərin mağaraları[1]
Dərinliyi 1000 m-dən çox olan ilk mağara fransız Qufr Berje tərəfindən müəyyən edilmişdir və 1953-cü ildən 1963-cü ilə qədər bu mağaranın ən dərin mağara olduğu hesab edilirdi.
Mağara | Dərinliyi, m | Uzunluğu, m | Yerləşməsi | |
---|---|---|---|---|
1 | Krubera-Voronya | -2191[2] | 16 058 | Abxaziya, Gürcüstan |
2 | Sarma | -1760[3] | 13 000 | Abxaziya, Gürcüstan |
3 | Qarlı | -1753[4] | 24 080 | Abxaziya, Gürcüstan |
4 | Lamprextsofen | -1632 | 50 000 | Avstriya |
5 | Mirolda | -1626 | 13 000 | Fransa |
6 | Jan-Bernar | -1602 | 20 536 | Fransa |
7 | Torka del Syerra | -1589 | 7060 | İspaniya |
8 | Pantyuxin | -1508 | 5530 | Abxaziya, Gürcüstan |
9 | Sima de la Korniza | -1507 | 6445 | İspaniya |
10 | Çeki-2 | -1502 | 5291 | Sloveniya |
Xarici keçidlər
- PRO Speleo Speleologiya və spelestologiya
- Ural Mağaraları (Rusiya)
- Kuqitanq mağarası(Türkmənistan)