Hers

Hers (qısaca ing. Hz, azərb. Hs‎) — Beynəlxalq vahidlər sistemində (Sİ) dövri proseslərinin (məs. yırğalanma) tezliyinin vahididir. Hers - xüsusi adlanmaya və işarəyə malik törəmə vahididir. Beynəlxalq sistemin başqa vahidləri kimi Hs-də müəyyən ifadəyə malikdir:

1 Hs = 1 san^-1

1 Hers - cismin 1 saniyə müddətində 1 tam dövrünün malik olduğu tezliyə bərabərdir. Sİ-nin qaydalarına əsasən Hers vahidin yazılışı birinci hərfi böyük olmaqla sətri hərflərlə ilə yazılır.

Göz qırpma tezlikləri: F=0,5 Hs, (Hs = Hers) 1,0 Hs və 2,0 Hs. Tezlik və interval (zaman, t=san) həmişə tərs mütənasibdir: f=1/T; T=1/f.

Tarixi

Henrix Hers

Vahid XIX əsrdə yaşamış və elektrodinamikanın inkişafında misilsiz töhfələri olan alman fiziki Henrix Hersin şərəfinə adlandırılmışdır. Ad 1930-cu ildə Beynəlxalq elektrotexnika komissiyası tərəfindən təsis edilmişdi.. 1960-cı ildə XI Baş konfransda bu ad Sİ-də tezliyin vahidi olaraq qəbul edilmişdi.

Bölünənləri və ayrı-ayrı vahidləri

Onluq bölünən ədədləri və ayrı-ayrı vahidlər Sİ-in standart ön şəkilçilərinin köməyi ilə yaradır.

Dərəcəsi	Adı	Simvolu	Dərəcəsi	Adı	Simvolu
100	Hers	Hs	~	~	~
101	dekaHers	deHs	10−1	desiHers	dHs
102	hektaHers	hHs	10−2	santiHers	cHs
103	kiloHers	KHs	10−3	milliHers	mHs
106	meqaHers	MHs	10−6	mikroHers	µHs
109	giqaHers	GHs	10−9	nanoHers	nHs
1012	teroHers	THs	10−12	pikoHers	pHs
1015	pekaHers	PHs	10−15	femtoHers	fHs
1018	eqzaHers	EHs	10−18	attoHers	aHs
1021	zettaHers	ZHs	10−21	zeptoHers	zHs
1024	yottaHers	YHs	10−24	yoktoHers	yHs

Hers və Bekkerel

Sİ-də hersdən başqa daha eyni bərabərliyə malik (1/s) bir törəmə vahid mövcuddur: bekkerel törəmə vahidi. Vahidlərin ikisi də bərabərliyə malikdir. Amma adlarının müxtəlifliyi, onların tətbiq sferalarının fərqi ilə bağlıdır: Hers yalnız dövri proseslər üçün istifadə olunur, amma Bekkerel — yalnız radionuklidlərin dağılmasının təsadüfi prosesləri üçün istifadə olunur.

Maraqlı faktlar

• İnsan qulağıyla qəbul edilən tezliklərin orta diapazonu 20 Hs-dan 20 KHs-a qədər uzanır.
• Sakit vəziyyətdə ürək təxminən 1 Hs tezliklə döyünür (qeyd: almanca tərcümədə "Herz" sözü "ürək" sözüdür. Ancaq, böyük fizikin soyadı Hertz yazılır).
• Birinci oktavanın lya notunun tezliyi 440 Hs təşkil edir. Kamertonun standart tezliyidir.
• İnsan tərəfindən qəbul edilən elektromaqnit sahəsinin tərəddüd tezlikləri şüa ( işıq) kimi, 3,9 * 10¹⁴-dan 7,9*10¹⁴ Hs diopazonuna qədər uzanır.