Arxaizm: Redaktələr arasındakı fərq
Redaktənin izahı yoxdur Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə |
kRedaktənin izahı yoxdur Teqlər: Vizual redaktor Mobil redaktə Mobil veb redaktə Təkmilləşdirilmiş mobil redaktə |
||
| Sətir 1: | Sətir 1: | ||
{{Vikiləşdirmək}} |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
Arxaizmlər [[xalq]] dilində indi də işlənir. |
Arxaizmlər [[xalq]] dilində indi də işlənir. |
||
| Sətir 8: | Sətir 8: | ||
Zaman keçdikcə bəzi məfhumlar dəyişir, yox olur və belə məfhumları bildirən sözlər də köhnəlir, öz ümumişlək xüsusiyyətini itirir. Belə sözlər köhnəlmiş sözlər adlanır. Köhnəlmiş sözlər iki yerə bölünür: arxaizmlər, tarixizmlər. |
Zaman keçdikcə bəzi məfhumlar dəyişir, yox olur və belə məfhumları bildirən sözlər də köhnəlir, öz ümumişlək xüsusiyyətini itirir. Belə sözlər köhnəlmiş sözlər adlanır. Köhnəlmiş sözlər iki yerə bölünür: arxaizmlər, tarixizmlər. |
||
| ⚫ | ''Arxaizm'' deyəndə bu gün işlənməyən sözlər nəzərdə tutulur. [[Söz]] özü dildən çıxmış, həmin sözlərin əvəzinə onların mənasını verən sözlər yaranmışdır. Yəni anlayış qalır, onu ifadə edən söz dəyişir. Arxaizmlər adətən aradan çıxan məişət əşyalarının adından ibarət olur. Məsələn: ayıtmaq (demək), əsən (sağ, salamat), uçmaq (cənnət), ayaq (qədəh), nəsnə (əşya), us (ağıl) və s.<ref>https://language.az/az/06291917.html</ref><br>Arxaizmlər müasir dildə az işlənən və köhnə adət-ənənə, həyat tərzi ilə bağlı sözlərə deyilir. Məsələn traktorların tətbiqindən əvvəl əkinçilikdə işlənən xış, xırman, vəl kimisözlər müasir dil baxımından arxaizm sayıla bilər. Nəsr əsərində qədim dövrləri və o zamanların məişətini təsvir edəndə arxaizmlərdən istifadə etmək qaçılmaz olur<ref name="istinad123">{{cite web |url=https://azkurs.org/rehim-eliyev.html?page=26 |archiveurl= |archivedate=2021-02-27 |title=Arxaizm və neologizmlər |author=Rəhim Əliyev |date= 10.07.2017 |publisher=azkurs.org |accessdate=2021-02-27 |language=aze }}</ref>. Arxaizmlər adətən aradan çıxan məişət əşyalarının adından ibarət olur<ref name="istinad123"/>. |
||
'''''Arxaizm''''' deyəndə bu gün işlənməyən sözlər nəzərdə tutulur. [[Söz]] özü dildən çıxmış, həmin sözlərin əvəzinə onların mənasını verən sözlər yaranmışdır. |
|||
Yəni anlayış qalır, onu ifadə edən söz dəyişir. Arxaizmlər adətən aradan çıxan məişət əşyalarının adından ibarət olur. Məsələn: ayıtmaq (demək), əsən (sağ, salamat), uçmaq (cənnət), ayaq (qədəh), nəsnə (əşya), us (ağıl) və s. |
|||
<ref>https://language.az/az/06291917.html</ref><br> |
|||
| ⚫ | Arxaizmlər müasir dildə az işlənən və köhnə adət-ənənə, həyat tərzi ilə bağlı sözlərə deyilir. Məsələn traktorların tətbiqindən əvvəl əkinçilikdə işlənən xış, xırman, vəl kimisözlər müasir dil baxımından arxaizm sayıla bilər. Nəsr əsərində qədim dövrləri və o zamanların məişətini təsvir edəndə arxaizmlərdən istifadə etmək qaçılmaz olur<ref name="istinad123">{{cite web |url=https://azkurs.org/rehim-eliyev.html?page=26 |archiveurl= |archivedate=2021-02-27 |title=Arxaizm və neologizmlər |author=Rəhim Əliyev |date= 10.07.2017 |publisher=azkurs.org |accessdate=2021-02-27 |language=aze }}</ref>. Arxaizmlər adətən aradan çıxan məişət əşyalarının adından ibarət olur<ref name="istinad123"/>. |
||
==Nümunələr== |
==Nümunələr== |
||
16:52, 11 sentyabr 2021 tarixindəki versiya
 | Bu məqaləni vikiləşdirmək lazımdır. |
Arxaizm — köhnəlmiş, yaxud istifadədən çıxmış söz, ifadə, qrammatik forma.
Arxaizmlər xalq dilində indi də işlənir. Arxaizm savad bilik demekdir Dilin lüğət tərkibində xalqın tarixi əks olunur. Sözlər elmdə, texnikada, mədəniyyətdə baş verən dəyişikliklərin, tarixi hadisələrin canlı şahidləridir. Zaman keçdikcə bəzi məfhumlar dəyişir, yox olur və belə məfhumları bildirən sözlər də köhnəlir, öz ümumişlək xüsusiyyətini itirir. Belə sözlər köhnəlmiş sözlər adlanır. Köhnəlmiş sözlər iki yerə bölünür: arxaizmlər, tarixizmlər.
Arxaizm deyəndə bu gün işlənməyən sözlər nəzərdə tutulur. Söz özü dildən çıxmış, həmin sözlərin əvəzinə onların mənasını verən sözlər yaranmışdır. Yəni anlayış qalır, onu ifadə edən söz dəyişir. Arxaizmlər adətən aradan çıxan məişət əşyalarının adından ibarət olur. Məsələn: ayıtmaq (demək), əsən (sağ, salamat), uçmaq (cənnət), ayaq (qədəh), nəsnə (əşya), us (ağıl) və s.[1]
Arxaizmlər müasir dildə az işlənən və köhnə adət-ənənə, həyat tərzi ilə bağlı sözlərə deyilir. Məsələn traktorların tətbiqindən əvvəl əkinçilikdə işlənən xış, xırman, vəl kimisözlər müasir dil baxımından arxaizm sayıla bilər. Nəsr əsərində qədim dövrləri və o zamanların məişətini təsvir edəndə arxaizmlərdən istifadə etmək qaçılmaz olur[2]. Arxaizmlər adətən aradan çıxan məişət əşyalarının adından ibarət olur[2].
Nümunələr
| Arxaizm | Mənası |
|---|---|
| Batman | çəki vahidi |
| Baqqal | ərzaq malları satan dükançı |
| Abbası | qədim pul vahidi |
| Çarıq | gön ayaqqabı |
| Güyüm | iri mis qab |
| Təknə | çörək saxlamaq üçün ağac kötüyündən hazırlanmış iri qab |
| Yasavul | çar dövründə polis nəfəri |
Tarixizm: Komendant, xış, dinar, baqqal, vəzir, komsomol, pioner, katta, darğa, qaraduvay, feodal, naçalnik, pristav, sovet, kotan, şahı, mac, çuka, kolxoz, konka, girkənkə, şahı, abbas, xurcun, toppuz, təhnə, güyüm, Naib.
İstinadlar
- ↑ https://language.az/az/06291917.html
- ↑ 1 2 Rəhim Əliyev. "Arxaizm və neologizmlər" (aze). azkurs.org. 10.07.2017. İstifadə tarixi: 2021-02-27.
Əliquliyev R.M., Şükürlü S.F., Kazımova S.İ., Elmi fəaliyyətdə istifadə olunan əsas terminlər // Bakı. İnformasiya Texnologiyaları nəşriyyatı. 2009. 201 s.
 | Bu məqalə qaralama halındadır. |