Yaradıcı ilah
Yaradıcı ilah və ya yaradıcı tanrı — insan dinində və mifologiyasında Yerin, dünyanın və kainatın yaradılmasından məsul olan ilah. Monoteizmdə tək tanrı çox vaxt həm də yaradandır. Bir sıra monolatristik ənənələr ikinci dərəcəli yaradıcını əsas yaradıcı kimi müəyyən edilmiş əsas transsendent varlıqdan ayırır.[1]
monolatizm[redaktə | mənbəni redaktə et]
Monolatristik ənənələr ikinci dərəcəli yaradıcını əsas yaradıcı kimi müəyyən edilən əsas transsendent varlıqdan ayırır.[1] Qaudiya-vayşnavizmə görə, Brahma ali deyil, ikinci dərəcəli yaradıcıdır,[2] Vişnu isə əsas yaradıcıdır. Vayşnavizm inancına görə, Vişnu əsas universal qabığı yaradır və bütün xammalları təmin edir, həmçinin canlı varlıqları öz müstəqil iradəsini yerinə yetirərək maddi dünya daxilində yerləşdirir. Brahma Puran terminologiyasında planetlər olduğuna inanılanları həqiqətən yaratmaq üçün Vişnunun təqdim etdiyi materiallarla işləyir və onların əhalisinə nəzarət edir.[3]
Monizm[redaktə | mənbəni redaktə et]
Monizm vahidliyi özünün əsas müddəası kimi qəbul edən fəlsəfədir. Bu, əbədi və varlığın qalan hissəsindən ayrı bir yaradıcı tanrının olması barədə dualizmə əsaslanan teistik müddəa ilə ziddiyyət təşkil edir. İki növ monizm mövcuddur: bütün mənəvi reallığın vahid olduğunu müdafiə edən mənəvi monizm; bütün maddi reallıq da daxil olmaqla hər şeyin bir və eyni şey olduğunu müdafiə edən maddi monizm.[4]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ 1 2 (2004) Sacred Books of the Hindus Volume 22 Part 2: Pt. 2, p. 67, R.B. Vidyarnava, Rai Bahadur Srisa Chandra Vidyarnava
- ↑ Nandalal Sinha {1934} The Vedânta-sûtras of Bâdarâyaṇa, with the Commentary of Baladeva. p. 413
- ↑ "Secondary Creation". Krishna.com. 26 November 2009 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-08-06.
- ↑ Owen Anderson. The Declaration of Independence and God: Self-Evident Truths in American Law. Cambridge University Press. 2015. səh. 234. ISBN 978-1-316-40464-5.
Əlavə ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Alter, Robert. The Art of Biblical Narrative (ingilis). Basic Books. 1981. ISBN 978-0-465-00427-0. 2023-03-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-04-17.
- Alter, Robert. The Five Books of Moses: A Translation with Commentary (ingilis). W. W. Norton & Company. 2004. ISBN 0-393-33393-0.
- Bandstra, Barry L. Reading the Old Testament: Introduction to the Hebrew Bible (ingilis). Cengage Learning. 2 July 2008. ISBN 978-0-495-39105-0.
- Carr, David McLain. Reading the Fractures of Genesis: Historical and Literary Approaches (ingilis). Westminster John Knox Press. 1 January 1996. ISBN 978-0-664-22071-6. 27 May 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 April 2024.
- Davies, G.I. Introduction to the Pentateuch // Barton, John; Muddiman, John (redaktorlar ). Oxford Bible Commentary. Oxford University Press. 2007. ISBN 978-0-19-927718-6. 2023-05-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-04-17.
- Effendi, Shoghi. God Passes By. Wilmette, Illinois: Baháʼí Publishing Trust. 1944. ISBN 0-87743-020-9. 2011-01-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-04-17.
- Flood, Gavin D., An Introduction to Hinduism, Cambridge University Press, 1996
- Hatcher, William; Martin, Douglas. The Baháʼí Faith. San Francisco: Harper & Row. 1985. ISBN 1931847061.
- Kramer, Kenneth, World scriptures: an introduction to comparative religions, Paulist Press, 1986, ISBN 978-0-8091-2781-8
- Leeming, David Adams; Leeming, Margaret. A Dictionary of Creation Myths (ingilis). Oxford University Press. 2004. ISBN 978-0-19-510275-8. 2023-03-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-04-17.
- Michaels, Axel, Hinduism. Past and present, Princeton, New Jersey: Princeton University Press, 2004
- Ruiten, Jacques T. A. G. M. Primaeval History Interpreted: The Rewriting of Genesis 1-11 in the Book of Jubilees (ingilis). BRILL. 1 January 2000. ISBN 978-90-04-11658-0. 8 March 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 April 2024.
- Sarna, Nahum M. The Mists of Time: Genesis I–II // Feyerick, Ada; Gordon, Cyrus H.; Sarna, Nahum M. (redaktorlar ). Genesis: World of Myths and Patriarchs (ingilis). NYU Press. 1997. ISBN 978-0-8147-2668-6. 2022-12-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-04-17.
- Smith, Peter. An Introduction to the Baha'i Faith. Cambridge: Cambridge University Press. 2008. ISBN 978-0-521-86251-6. 2023-11-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-04-17.
- Wenham, Gordon. Genesis // Dunn, James Douglas Grant; Rogerson, J. John William (redaktorlar ). Eerdmans Commentary on the Bible. Eerdmans. 2003b. ISBN 978-0-8028-3711-0. 2022-12-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-04-17.