Yumurtavari ilankölgəsi
| Yumurtavari ilankölgəsi | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Elmi təsnifat | ||||||||
|
Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Yarımtriba: Cins: Növ: Yumurtavari ilankölgəsi |
||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||
|
||||||||
| ||||||||
Yumurtavari ilankölgəsi (lat. Ferula oopoda) — bitkilər aləminin çətirçiçəklilər dəstəsinin çətirkimilər fəsiləsinin i̇lankölgəsi cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Kritik təhlükə həddində olanlar" kateqoriyasına aiddir – CR B2ab (ii, iii,); C2a. Azərbaycanın nadir növüdür.
Qısa morfoloji təsviri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Çoxillik monokarp bitkidir, hündürlüyü 1 m-ə yaxındır. Gövdəsi düzdür, qalındır, yuxarı hissəsində budaqlar bərabər ölçüdədir. Gövdə yarpaqlarının qınları dərivaridir, çılpaqdır, üfürülmüş kimidir, ucu bərkdir. Yarpaq ayaları xətvaridir. Kökətrafı yarpaqlarının son ayaları rombvaridir, çox sayda yarılmış lələklidir, qalın-xətvaridir, uzunluğu 2-4 sm, eni 1,5-2 mm-dir. Gövdə yarpaqları çox kiçikdir, çox şişikin, ağtəhər, dərivari qınlıdır. Ləçəkləri tünd sarıdır, ellipsvaridir, uzunluğu 2 mm-ə yaxındır, üzü aşağı istiqamətlənmişdir. Uzunluğu 10 mm-ə qədər olan meyvələri ellipsvaridir.
Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Çiçəkləmə may-iyun, meyvəvermə iyun-iyul aylarında müşahidə edilmişdir. Kserofitdir. 900–1000 m hündürlükdə yayılmışdır. Aşağı dağ qurşaqlarında, gilli dərələrdə rast gəlinir.
Yayılması
[redaktə | mənbəni redaktə et]Naxçıvanın dağlıq hissəsində yayılmışdır. (Duzdağ ərazisinin cənub yamacında kiçik populyasiyası vardır).
Sayı və tendensiyası
[redaktə | mənbəni redaktə et]Populyasiyanın sayı sürətlə azalır. İtmə təhlükəsi altında olan yeganə lokalitet mövcuddur. Takson çox yaxın bir gələcəkdə məhv olmaq təhlükəsi həmçinin bir neçə illərdir ki, əvvəlki populyasiyalarına rast gəlinmir.
Məhdudlaşdırıcı amillər
[redaktə | mənbəni redaktə et]Monopark olduğu üçün çoxalmasının zəifliyi və iqlimdir.
Mühafizə tədbirləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Yayıldığı Darıdağ ərazisində yasaqlıq yaradılması təklif edilmişdir. Populyasiya təhlükə altında olduğundan qorunması vacibdir.