Zombi apokalipsis

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Film çəkilişləri üçün zombi görkəmi almış bir qrup aktyor

Zombi apokalipsis, zombi dəstələri səbəbindən cəmiyyətin dağıldığı fantastik bir janrdır. Tipik olaraq yalnız bir neçə fərd və ya kiçik qruplar sağ qalırlar. Bəzi versiyalarda ölülərin dirilməsi və insanlara hücum etməsi, digərlərində isə parazit və ya infeksiya səbəbindən baş verir.

Zombi ifadəsinin mənşəyi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Zombi mifi 17–18-ci əsrlərdə Fransanın hakimiyyəti altında şəkər plantasiyalarında işləmək üçün afrikalı qulların gətirildiyi zaman Haitidə yaranıb. Qullar inanırdılar ki, əgər öz həyatlarına intiharla son versələr, əbədiyyəti ölülər kimi öz bədənlərində sıxışdırılaraq keçirməyə məhkum olacaqlar. Bu mif Vudu dinində haitililərdə cəsədlərin şamanlar tərəfindən canlandırıldığı inancı nəticəsində yaranmışdır.[1] Zombi konsepsiyası nəhayət, 1927-ci ildə Vilyam Sibruk tərəfindən yazılmış "Sehrli ada" adlı zombi fantastikasının ilk nümunəsi sayılan kitabın nəşri ilə qərb mədəniyyətinə nüfuz etdi. Kitab əsasında 1932-ci ildə White Zombie adlı film çəkilmişdir.[2] Rejissoru Viktor Halperin və baş rolda Bela Luqoşinin oynadığı bu film zombi apokalipsis haqqında ilk uzun metrajlı filmi idi.[3] Daha sonra bu janrda Riçard Metsonun 1954-cü ildə yazdığı "Mən Əfsanəyəm" adlı romanından ilham alan rejissor Corc A. Romero "Yaşayan Ölülərin Gecəsi" adlı Amerika qorxu filmini 1968-ci ildə çəkmişdir.

1976-cı ildə Ebolanın, 1980-ci ildə QİÇS-in, 90-cı illərin ortalarında Quş qripinin və 2003-cü ildə SARS-ın ortaya çıxması səbəbindən qlobal yoluxma qorxusu dünyada artdı. Bu yoluxma qorxusu yaradıcı insanlarda zombi apokalipsis mövzusu barədə düşünmələrinə gətirib çıxartdı. Yoluxma konsepsiyası 1996-cı ildə Resident Evil video oyununda və 2002-ci ildə 28 Gün Sonra filmində istifadə edilmişdir.[4] Maks Bruks, zombi janrının insanlara dünyanın sonu ilə bağlı öz narahatlıqları ilə məşğul olmağa imkan verdiyini söylədi.[5] [6] Kim Paffenroth qeyd edir ki, "digərlərindən daha çox zombilər tam və sözün əsl mənasında apokaliptikdirlər. Onlar bizim bildiyimiz dünyanın sonu xəbərini verirlər".[7]

Akademik tədqiqatlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

2009-cu ildə Carleton Universiteti və Ottava Universitetinin epidemioloji təhlilinə görə, əgər real həyatda zombilər peyda olarsa və bu pandemiya tezliklə həll edilmədiyi təqdirdə sivilizasiyanın dağılmasına səbəb ola bilər. Riyazi modelləşdirməyə əsaslanaraq, müəlliflər karantini poza biləcək risklərə görə hücum strategiyalarının ən etibarlı olduğu qənaətinə gəliblər. Onlar həmçinin qeyd edirlər ki, müalicədən bir neçə insan sağ qala bilər, çünki müalicə üsulu bu cür infeksiyanın yayılma sürətini yavaşlatmaq üçün çox az şey edə bilər. Tədqiqat belə bir pandemiyanın uzunmüddətli nəticəsi kimi insanların nəslinin tükənməsi olacağını müəyyən etdi. Bu nəticə tədqiqatın əsaslandırmasından irəli gəlir ki, zombilərin əsas epidemioloji riski yoluxmuş əhalinin davamlı artmasıdır və bu da onların ölümü ilə sona çatacaq.

2017-ci ildə Leicester Universitetinin Fizika və Astronomiya Departamentindən bir qrup tələbə zombi infeksiyasının yayılmasının planını hazırlamaq üçün SIRS modeli adlı epidemioloji modeldən istifadə etdi. Onların araşdırmaları Journal of Physics Special Topics jurnalında təqdim olunub. Tədqiqat epidemiyanın 100-cü günündə yalnız 273 nəfərin sağ qalacağı qənaətinə gəldi.[8]

Mövzu ilə bağlı hökümətlərin fəaliyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

18 may 2011-ci ildə Xəstəliklərə Nəzarət və Qarşısının Alınması Mərkəzləri (CDC) zombi apokalipsis zamanı sağ qalmaq üçün hazırlıqlara dair məsləhətlər verən Hazırlıq 101: Zombi Apokalipsis adlı məqalə dərc etdi.[9] Baş cərrahın köməkçisi Əli S. Xan bloq yazısında "Doğrudur, mən zombi apokalipsis dedim. İndi gülə bilərsiniz, amma baş verəndə bunu oxuduğunuza məmnun olacaqsınız". Yazıda xalqı qasırğa və ya pandemiya kimi oxşar fövqəladə hallara hazırlamaq üçün komik bir üsul olaraq zombi hücumuna hazırlaşmaq üçün təlimatlar verilmişdir.[10]

" CONOP 8888 " adlı məxfi olmayan sənəddən ABŞ Strateji Komandanlığının zabitləri zombi apokalipsis ssenarisindən əməliyyatlar, fövqəladə hallar və fəlakətlər üçün təlim şablonu kimi, kursantlara hərbi planların və fəlakətlərə hazırlığın əsas anlayışlarını öyrətmək üçün bir vasitə kimi istifadə edirlər.[11][12]

Hava[redaktə | mənbəni redaktə et]

17 oktyabr 2011-ci ildə The Weather Channel, CDD, "Xəstəliklərin İnkişafı Mərkəzi" nin tədqiqat direktoru ilə müsahibəni ehtiva edən "Havanın Zombi Apokalipsisə təsiri" məqaləsini dərc etdi. Müsahibədə "Dr. Dale Dixon" müxtəlif hava şəraitlərinin zombilərin qabiliyyətlərinə necə təsir etdiyinə dair sualları cavablandırırdı. Suallara "Temperatur zombilərin qabiliyyətlərinə necə təsir edir? Daha isti temperaturda daha sürətli qaçırlar? Çox soyuq olarsa donurlarmı?" və digər suallar daxil idi.[13]

2018-ci ildə The Independent, NOW TV- nin keçirdiyi sorğunun nəticələrini elan etdi, nəticədə britaniyalıların demək olar ki, 25%-nin zombi apokalipsisdən sağ çıxmaq üçün planları olduqları məlum oldu. Sorğu həmçinin müəyyən edib ki, hər altı nəfərdən biri sağ qalmaq üçün lazımı əşyalardan ibarət dəst saxlamağı düşünür. Respondentlərin əksəriyyəti zombi apokalipsisin Nyu Yorkda başlayacağına və Londona yayılacağına və hər on respondentdən biri post-apokaliptik dünyada yalnız bir həftə sağ qalacaqlarına inanır.[14]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ Mariani, Mike. "The Tragic, Forgotten History of Zombies". The Atlantic (ingilis). 2015-10-28. 2022-10-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-11-02.
  2. ↑ Haasbroek, Luc. "10 Iconic Zombie Tropes and Their Origins". Collider (ingilis). 2022-06-21. 2022-10-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-11-04.
  3. ↑ Collins, Sophie. "Explained: Why and How Zombies Became So Popular". MovieWeb (ingilis). 2022-01-10. 2022-11-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-11-02.
  4. ↑ Crockett, Zachary. "How the zombie represents America's deepest fears". Vox (ingilis). 2016-10-31. 2021-10-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-10-26.
  5. ↑ Cripps, Charlotte. "Preview: Max Brooks' Festival of The (Living) Dead! Barbican, London". The Independent. UK. November 1, 2006. May 7, 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: September 19, 2008.
  6. ↑ Barber, Nicholas. "Why are zombies still so popular?". www.bbc.com (ingilis). 21 October 2014. 2022-10-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-10-26.
  7. ↑ Kim Paffenroth. Gospel of the Living Dead: George Romero's Visions of Hell on Earth. Waco: Baylor University Press, 2006.
  8. ↑ Wired UK.
  9. ↑ "Preparedness 101: Zombie Apocalypse". Bt.cdc.gov. May 16, 2011. December 8, 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: December 11, 2017.
  10. ↑ Miller, Joshua Rhett. "CDC Warns Public to Prepare for 'Zombie Apocalypse'". Fox News (ingilis). 2015-03-27. 2022-10-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-10-27.
  11. ↑ Crawford, Jamie. "Pentagon document lays out battle plan against zombies | CNN Politics". CNN (ingilis). 2014-05-16. 2022-10-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-10-29.
  12. ↑ "CONOP 8888" (PDF). 2020-11-12 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2023-07-20.
  13. ↑ Morris, Casey. "How To Weather the Zombie Apocalypse". Weather.com. February 24, 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: February 27, 2012.
  14. ↑ "One in four British people have plan to survive a zombie apocalypse, survey claims". The Independent (ingilis). 2018-10-10. 2022-10-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-10-27.

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Zombi_apokalipsis&oldid=7550796"