Ərəbistan plitəsi
Ərəbistan plitəsi — coğrafi baxımdan Ərəbistan yarımadasına uyğun gələn qədim platformalardan, yer qabığının sabit ərazilərindən biridir. Ərəbistan plitəsinin sahəsi 0,12082 steradian və ya təxminən 2 milyon km²-dir. Litosfer plitəsinin sərhədləri bunlardır: şərqdə - Hind-Avstraliya plitəsi, cənubda - Afrika plitəsi, qərbdə Afrika plitəsi ilə sərhəd Qırmızı dəniz və Ölü dəniz riftləri ilə, şimalda - Anadolu və Avrasiya plitələri[1].
Fanerozoy (paleozoy - kaynozoy) dövründə Ərəbistan plitəsi Afrika plitəsinin bir hissəsi idi və hələ də onunla əlaqəni tamamilə itirməmişdir, buna görə də bəzən onları vahid Afrika-Ərəbistan platformasının komponentləri hesab edirlər. Qırmızı dəniz Eosenin əvvəlində meydana çıxır[2] , lakin Afrikanın Ərəbistandan ayrılması Oliqosendə baş verir. O vaxtdan Ərəbistan plitəsi yavaş-yavaş Avrasiya plitəsinə doğru irəliləyir.
Müasir dövrdə Ərəbistan plitəsi Qondvananın şimala doğru hərəkət edən fraqmentləri olan üç böyük tektonik plitədən (Afrika və Hindistan ilə birlikdə) biridir, Avrasiya ilə toqquşması Pireneylərdən Alp qırışlarının geniş Aralıq dənizi qurşağının yaranmasına səbəb olmuşdur. Ərəbistan plitəsinin birbaşa Avrasiyaya təzyiqi İranda Zaqros dağ sisteminin, Anadoluda isə Türkiyədə Tavr dağ sisteminin formalaşmasına səbəb olur.
Həmçinin bax
[redaktə | mənbəni redaktə et] | ||
|---|---|---|
| Əsas plitələr |  | |
| Mikro plitələr |
| |
| Yoxa çıxmış plitələr | ||
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ arabia2. "Plate Boundaries of the Arabian Plate – GEOS 309: Tectonics". Geos309.community.uaf.edu. 2014-09-15. 2016-03-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-01-23.
- ↑ Wenbin Xu; və b. "Birth of two volcanic islands in the southern Red Sea". Nature Communications. Nature Communications 6, Article number: 7104. 6. 2015-05-26: 7104. Bibcode:2015NatCo...6.7104X. doi:10.1038/ncomms8104. PMC 4455101. PMID 26010945.