Şixabudin Mikayılov

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Şixabudin Mikayılov
Şixabudin İlyasoviç Mikayılov
Doğum tarixi 5 (17) dekabr 1899
Vəfat tarixi 2 noyabr 1964(1964-11-02) (64 yaşında)
Vəfat yeri
Vətəndaşlığı Rusiya İmperiyası Rusiya imperiyası
SSRİ SSRİ
Elm sahəsi filologiya
Elmi dərəcəsi filologiya elmləri doktoru
Elmi adı professor
Alma-mater Dağıstan Dövlət Pedaqoji Universiteti
Təhsili
Tanınır tərcüməçi, dramaturq, yazıçı, ədəbiyyatşünas
Mükafatları "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni

Şixabudin İlyasoviç Mikayılov (5 (17) dekabr 1899 – 2 noyabr 1964, Mahaçqala[1][1]) — Avar filoloqu, dilçi, leksikoloq, avar dialektlərinin tədqiqatçısı, şair, filologiya elmləri doktoru, professor.

Dağıstanda filologiya elminin banilərindən biridir.[2].

Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

O, 1899-cu il dekabrın 5-də Dağıstan rayonunun Aşağı Karanay kəndində (indiki Dağıstanın Buynaksk rayonunda) anadan olub. Uşaqlıq və yeniyetməlik illəri Temir-xan-Şurada keçib, 1918-ci ildə burada real məktəbi bitirib.[1]

1918-ci ildən Dağıstan süvari alayında kursant kimi xidmət etmişdir; 1918-ci ilin sonunda bolşeviklərin tərəfinə keçdi. Partizan dəstəsinin adyutantı, sonra eskadron komandiri 1921-ci ilə qədər Dağıstanda Anton Denikinin və Nəcməddin Qotsinskinin dəstələrinə qarşı döyüşmüşdür. Sonrakı illərdə Dağıstan MSSR NKVD-nin inzibati şöbəsinin müdiri; 1924–1931-ci illərdə Dağıstanın müxtəlif bölgələrində xalq hakimi, müstəntiq, prokuror olaraq çalışmışdır.[1]

1931-ci ildən "Yeni Qunib" qəzeti redaksiyasının katibi,[1] 1932-ci ildən Dağıstan Milli Mədəniyyət İnstitutunun elmi işçisi; eyni zamanda Dağıstan Dövlət Pedaqoji Universitetində təhsil alıb.[1] 1937-ci ildən Mərkəzi Elmi-Tədqiqat Pedaqoji Millətlər İnstitutunda aspiranturanı bitirdikdən sonra Mərkəzi Elmi-Tədqiqat Dil və Yazı İnstitutunda işləmiş, eyni zamanda Şərq İşçilərinin Kommunist Universitetində avar dilindən dərs demişdir.[1]

1938-ci ildən ömrünün sonuna kimi Dağıstan Federal Araşdırmalar Mərkəzinin Tarix, Dil və Ədəbiyyat İnstitutunda (1950-ci illərdən — Dağıstan ədəbiyyatı sektorunun müdiri) işləmiş,[2][1][1] eyni zamanda Avar Pedaqoji Məktəbində (Buynaksk) avar dili və ədəbiyyatından dərs demişdir. Şixabudin Mikayılov Avar Dövlət Dram Teatrının direktoru da işləmişdir (1942).[1] 1951-ci ildə Rusiya Elmlər Akademiyasının Dilçilik Tədqiqatları İnstitutunun Federal Dövlət Elmləri İnstitutunda (Moskva) doktorantura təhsilinə yiyələnmişdir.[1]

Ədəbi fəaliyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

O, 1930-cu illərin əvvəllərində ilk əsərlərini: "Rak" ("Yer", ilk avar milli pyeslərindən biri, 1931/32), "Кьаrly" ("Pas", roman, 1933) yazır.[1]. 1950–1960-cı illərdə Dağıstan folklorunun problemlərinə, Dağıstan ədəbiyyatının qarşılıqlı təsirinə dair ədəbi əsərlərini çap etdirir.[1] Bir sıra tədqiqatları Zaqida Hacıyeva, Həmzət Çadasa, Rəsul Həmzətov yaradıcılığına həsr edilmişdir.[1]

O, klassik rus ədəbiyyatını avar dilinə, topladığı avar nağıllarını isə rus dilinə tərcümə etmişdir.[1]

Elmi fəaliyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

İlk elmi əsərini 1933-cü ildə nəşr etdirmişdir (Avar ədəbiyyatına qısa icmal // Avar ədəbi toplusu. — Mahaçqala, 1933). 1945-ci ildə Tiflisdə namizədlik ("Avar dilinin ləhcələri"),[1] 1960-cı ildə doktorluq ("Avar dialektologiyasına dair oçerklər" monoqrafiyası əsasında) dissertasiyasını müdafiə etmişdir.[1]

Proto-Avar dilinin bəzi xüsusiyyətləri üzrə araşdırmalar aparıb. O, avar dilinin dialektlərini (xüsusən, Batlux, Qarax) öyrənmiş, dialektoloji təsnifatını vermişdir. O, avar dilinin əlifbasını yaratmış, avar dili lüğətlərinin (orfoqrafiya,[3] terminoloji [3]) və məktəb dərsliklərinin, rus-avar (1951) lüğətlərinin müəllifidir.[1]

Seçilmiş əsərləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Мейланова, Унайзат Азизовна, Микаилов Ш. И. Очерки лезгинской диалектологии. — М.: Наука, 1964. — 416 с.
  • Микаилов Ш. И. Очерки аварской диалектологии / Акад. наук СССР. Даг. филиал. Ин-т истории, языка и литературы. — М.; Л.: Изд-во Акад. наук СССР, 1959. — 511 с. — 1300 экз.
  • Микаилов Ш. И. Сравнительно-историческая морфология аварских диалектов / Даг. филиал Акад. наук СССР. Ин-т истории, языка и литературы им. Гамзата Цадасы. — Махачкала : Б. и., 1964. — 171 с. — 1000 экз.
  • Микаилов Ш. И. Сравнительно-историческая фонетика аварских диалектов / Даг. филиал АН СССР. Ин-т истории, языка и литературы им. Гамзата Цадаса. — Махачкала : Б. и., 1958. — 159 с. — 500 экз.
  • Гаджиев М. М., Микаилов Ш. И. Научная сессия, посвященная вопросам нормализации дагестанских литературных языков (PDF) // Вопросы языкознания. № 3 (май — июнь). М. 1953. 159—162. 2015-04-05 tarixində arxivləşdirilib (PDF).

Mükafatları[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 К.Микаилов, Л.Седова, 1974
  2. ↑ 1 2 Архивы РАН
  3. ↑ 1 2 М.Алексеев, Б.Атаев, 1997

Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Şixabudin_Mikayılov&oldid=6858608"