Ağa hamamı
| Ağa Hamamı | |
|---|---|
 | |
 | |
| 41°01′59″ şm. e. 28°58′54″ ş. u. | |
| Ölkə |
 Türkiyə |
| Şəhər | İstanbul |
| Yerləşir | Bəyoğlu |
| Aidiyyatı | Osmanlı imperiyası |
| Memar | İbrahim Ağa |
| Sifarişçi | II Mehmed |
| Tikilmə tarixi | 1454[1] |
| Üslubu | Osmanlı memarlığı |
|
|
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Ağa Hamamı — İstanbulun Taksim səmtində yerləşən, 1454-cü ildə Fateh Sultan Mehmet tərəfindən inşa etdirilən tarixi hamam. Memarı İbrahim Ağadır.
Memarlıq üslubu[redaktə | mənbəni redaktə et]
Xarici görünüşü
650 mt kv torpaq üzərində qurulmuş üç mərtəbəli bir binadır. İlk iki mərtəbə ev, giriş mərtəbəsi isə hamam olaraq tikilmişdir. Xarici görünüşü və hamam üstü (günbəz) günəş çıxandan batana qədər gün işığını alacaq şəkildə hazırlanmışdır. Günbəz dairəvi formada və girdə şüşələri ilə günün hər saatı işıq alacaq şəkildədir. Hamamın isidilməsi üçün arxa tərəfdə 250 kvadratmetrlik bir hissə var. O illərdə bu sahəyə odluq adı verilmişdir. Quruluş XV əsrdə ortaya çıxan klassik dövrdən təsirlənmiş bir quruluşdur. Fateh Sultan Mehmetin İstanbulun fəthindən dərhal sonra inşa etdirdiyi bir çox struktur da bu qisimdəndir.
Daxili görünüşü
Daxili quruluş soyunma , ilıqlıq və istilik hissələrindən meydana gəlir. Bunun yanında qurğu qismi də böyük yer tutur, su anbarı, odluq hissədən ibarətdir. Hamamlarda ən böyük həcmli məkan adətən soyunma hissəsidir. Binanın və hamamın daxili quruluşu olduqca yüksək tavanlardan yaranır, 3.5 metrə qədər uzanır və köhnə binalardan ən qabarıq xüsusiyyəti hündür tavanın olmasıdır. Ağa Hamamının iç qismi üç hissədən ibarətdir.
İlk giriş Ağa Hamamının ilk giriş hissəsində üç qat olur bu üç qadın ortaları aydındır ki, bu da dövr memarlığına bir nümunədir. Bu hissədə soyunub-geyinmə otaqları və istirahət hissəsi olur. Bu hissədə isitmə sistemi və isti su təchizatına yer verilməz. Hamam içi (zəif qızma və istilik) soyunma və temperatur arasında bir keçid hissəsi olan zəif qızma, orqanizmin həm isti, həm də soyuğa alışmasına köməkçi olan hissədir. Hamamların ən mühüm məkanı temperaturdur. İki hissəli olaraq keçirilmişdir. İlk hissədə, tinlərdə qapıları olmayan "xəlvət" adı verilən hücrələr vardır. İkinci hissədə isə bu hücrələr arasında qalan yuma nişleri, divar kənarlarında davam edən mərmər səkilər və ortada göbək daşı var. Böyük sahədə doqquz kurna və göbək daşı var. Bura tərləmə və yuyunma hissəsidir. Divarlar və yerlər mərmərlərlə örtülüb. Xəlvətlərdə isə üçlü kurna olur.
Odluq hissəsi - deyə adlandırılan hissənin içində su anbarı var. Odluq hamamın qızdırıldığı hissədir. 250 kvadratmetr sahəyə keçirilmişdir. Həm yandırılacaq odunların anbarı olaraq həm də hamamın qızdırılması üçün istifadə edilir. Hamamın ən arxa hissəsində yerləşir və bir ocaq ilə tonqal yandırılaraq temperaturun hamamın altında dağılması təmin edilir. Yandırılan bu odla eyni zamanda suyun qızması da təmin olunur.
Xüsusiyyətləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
15-ci yüz ildə sultanlar və ya padşahlar, xalqının istifadə etməsi üçün hamamlar inşa etdirmişlər bu üzdən hamamlar adətən ikili (qadın-kişi ayrı hissə) olaraq keçirilirdi. Ağa Hamamının ən böyük xüsusiyyəti xalq üçün inşa edilən bir hamam olmamasıdır.
Restavrasiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]
1844-cü ildə Əbdül Məcid tərəfindən böyük yenidənqurma işləri görülmüşdür. Bu təmirdə quruluş XV əsrdə başlayan klassik dövr arxitekturasından bir qədər uzaqlaşmışdır.
Ən son təmirini isə 1986-cı ildə son sahibi Əli Yılmaz tərəfindən görmüşdür. Otuz ilə yaxın bir müddətdir ki, binada hər hansı bir təmir işləri aparılmayıb.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "Ağa Hamamı". 2022-04-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-12-29.