Azobisizobutironitril
 |
| Azobisizobutironitril | |
|---|---|
| Ümumi | |
| Sistematik adı |
2,2′-Azobis(2-metilpropionitril), 2-(azo(1-siyano-1-metiletil))-2-metilpropan nitril |
| Kimyəvi formulu | C₈H₁₂N₄[1] |
| Molyar kütlə | 164.21 q/mol |
| Təsnifatı | |
| CAS-da qeyd. nöm. | 78-67-1 |
| PubChem | 6547 |
| ChEBI | 189360 |
| ChemSpider | 6299 |
Azobisisobutyronitril (azobisizoyağ turşusunun dinitrili, AIBN, ДАК) – azo birləşmələri və nitrillər sinfinə aid üzvi maddədir. Radikal polimerləşmənin və digər radikal reaksiyaların tinisiatoru kimi istifadə olunur.
Fiziki xassələri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Molekul kütləsi 164.21 q/mol
Görünüşü ağ kristallar
Xassələri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Azobisisobutyronitril ağ toz olub, metanolda, etanolda həll olur, suda həll olmur.
0 °C-də metanolda həllolma 1,8 q/100 ml, 20 °C-də - 5 q/100 ml, 40 °C-də - 16 q/100 ml-dir. 0 °C-də etanolda həllolma 0,6 q / 100 ml, 20 °C-də - 2 q/100 ml, 40 °C-də - 7 q/100 ml-dir.
Aseton, benzol, toluol, DMSO və DMFA üçün 20 °C-də həllolma 100 q həllediciyə müvafiq olaraq 28, 10, 4.6, 7.2 və 19.8 q bərabərdir.
Qızdırıldıqda, aşagıdakı sxemə uyğun olaraq sərbəst radikallara parçalanır:
Alınması[redaktə | mənbəni redaktə et]
Azobisizobutronitril aseton, natrium siyanid və hidrazin sulfatdan 2,2'-siyanohidrazo-bis-propan vasitəsilə alınır [1].
Tətbiqi[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Radikal polimerləşmənin inisiatoru [2]
- Barton reaksiyasında birgə inisiator [3]
- Will-Ziegler reaksiyasında inisiator [3]
- Daud reaksiyasında birgə inisiator [3]
- Weena-Stork reaksiyasında birgə inisiator [3]
Toksikologiya və təhlükəsizlik[redaktə | mənbəni redaktə et]
Azobisisobutyronitril yüksək dərəcədə zəhərlidir. Benzoil peroksiddən daha az partlayıcıdır.
Qeyd[redaktə | mənbəni redaktə et]
[1] Синтезы органических препаратов. Сборник 4. Москва, Иностранная Литература, 1953, стр. 245 [2] А М Торопцева и др. Лабораторный практикум по химии и технологии высокомолеулярных соединений Л.-Химия. 1972. [3] Дж. Дж. Ли Именные реакции. Пер. с англ. М., Бином 2006
Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]
- AIBN initiator and other azo initiators. (n.d.). Retrieved from https://polymerchemistry.nouryon.com/products-applications/acrylic-polymer-initiators/aibn/
- 2,2′-Azobis(2-methylpropionitrile) 441090. (n.d.). Retrieved from https://www.sigmaaldrich.com/catalog/product/aldrich/441090?lang=en®ion=US
- Overberger, C. G., O'Shaughnessy, M. T., & Shalit, H. (1949). The Preparation of Some Aliphatic Azo Nitriles and their Decomposition in Solution. Journal of the American Chemical Society, 71(8), 2661-2666. doi:10.1021/ja01176a018