Dryococelus australis
| Dryococelus australis | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||
|
Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Ranqsız: Tipüstü: Ranqsız: Ranqsız: Tip: Klad: Yarımtip: Sinif: Ranqsız: Yarımsinif: Budaq: İnfrasinif: Koqorta: Dəstə: Yarımdəstə: İnfradəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: Növ: Dryococelus australis |
||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||
| ||||||||
Dryococelus australis (lat. Dryococelus australis) — heyvanlar aləminin buğumayaqlılar tipinin həşəratlar sinfinin göstərmələr dəstəsinin göstərməkimilər fəsiləsinin dryococelus cinsinə aid heyvan növü. Dünyanın ən nadir həşəratlarından biridir. Uzunluğu 12 sm, eni 1,5 sm, çəkisi isə 25 q təşkil edir.
Tarixi və təsviri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Bu böcək ilk dəfə 1788-ci ildə, Avstraliyadan 600 km şərqdə, Sakit okeanda yerləşən Lord Houv adasında aşkar edilmişdir. Əvvəllər təbii düşmənləri olmayan bu canlılar insanlar tərəfindən adaya gətirilən Qara siçovullar tərəfindən məhv edilirlər. Artıq 1918-ci ildə onlar adada tamamən yoxa çıxırlar.
1960-cı illərdə Lord Houvdan 23 km aralıda yerləşən Bols-Pramid adasındakı zirvəyə çıxan alpinistlər burada bu canlıların cəsədlərini aşkar edirlər, ancaq bir dənə də olsun diri canlının tapılmaması səbəbindən növ nəsli kəsilmiş olaraq hesab edilir. 1972-ci ildə "Priroda" jurnalında geologiya-minerologiya üzrə elmlər namizədi Mixail Axmetovun elmi məqaləsində Bols-Pramid adasında nadir görülən, "ağac xərçəngi" olaraq anılan həşəratdan bəhs edilir. Böyük ehtimalla bu canlının relikt mənşəlli olmasını vurğulanır.
2001-ci ildə Bols-Pramid adasına göndərilən ekspedisiya iki günlük axtarışdan sonra 20–30 başdan ibarət olan koloniyanı aşkarlaya bilirlər. Bu canlılar əsasən Lord Houv adasına xass olan endemik Melaleuca howeana çay ağacının üzərində akşar edilirlər. Bu canlılar həmin bitkinin yarpaqları ilə qidalanırlar. Aşkar ediklən bütün fərdlər dişi olmuşdur (1960-cı ildə cəsədləri aşkar edilənlər də). Entomoloq Nikolas Karlaylanın sözlərinə görə "yumurta qoyulması zamanı, bu həşəratlar dişinin klonu hazırlayırlar və bununla növlərin sağ qalmasını təmin edirlər. Aşkar edilən bu koloniyanın fərdləri morfoloji baxımından Lord Houvda haxtı ilə yayılmış Dryococelus australis növündən fərqlənirdi, Ancaq 2017-ci ildə aparılan genetik araşdırmalar onların eyni növə aid olmasını müəyyən etmişdir.