Kəndtəpə
| Kəndtəpə | |
|---|---|
| Ölkə |
 Azərbaycan |
| Şəhər | Naxçıvan |
| Yerləşir | Babək rayonunun Cəhri kəndi |
| Üslubu | Naxçıvan memarlıq məktəbi |
| Vəziyyəti | fəaliyyət göstərir |
| Əhəmiyyəti | Yerli əhəmiyyətli |
|
|
|
Kəndtəpə — Naxçıvan Muxtar Respublikasının Babək rayonunun Cəhri kəndinin cənub-qərbində arxeoloji abidə.
Təbii-coğrafi cəhətdən əlverişli mövqeyə, məhsuldar və sulu torpaq sahələrinə malik olduğundan burda əkinçiliyin, həmçinin maldarlığın inkişafı üçün bərəkətli torpaqlar, geniş otlaqlar, xüsusən qış otlaqları olmuşdur. Çöl-tarla işləri zamanı aşkar edilmiş maddi-mədəniyyət nümunələrinə əsaslanaraq, buranın xalq arasında bilinəndən daha geniş sahəyə malik olduğunu söyləmək olar. İlkin araşdırmalara görə abidənin ərazisi 10 ha-dan artıqdır. Yaşayış yeri haqqında heç bir rəvayətin, müəyyən tarixi hadisələrin yaddaşlarda qalmaması onun daha da qədim dövrə aid olduğunu söyləməyə imkan verir. Hazırda təpənin şimal tərəfindən keçən suvarma arxı zaman keçdikcə böyük yarğan əmələ gətirmişdir. Məhz bu yarğan nəticəsində, şərti də olsa, buradakı mədəni təbəqəni izləmək mümkün olmuşdur. Yarğanın bəzi yerlərində yer səthindən 1,2-1,4 metr dərinlikdə qəbirlər müəyyən edilmişdir. Arxeoloji qazıntılar aparmaq mümkün olmasa da, ilkin müşahidələrə görə onlar torpaq tipli olmaqla üstləri daşla örtülmüşdür. 1975-ci ilin yazında çöl-tarla işləri zamanı Kəndtəpənin şimal tərəfində, Xor arxına yaxın ərazidə böyük bir binanın özülü aşkar edilmişdir. Ətrafa tökülmüş çoxlu yonulmuş daş binanın tikintisində onlardan istifadə edildiyini söyləməyə imkan verir. Həmin vaxt binaya saxsı boru xətti ilə içməli su gətirildiyi aşkar edildi. Boruların istiqaməti müəyyənləşdirildi. Onlar 2 istiqamətdə idi:
- Suluqayaya, İsfəndiyar pirinə doğru.
- Xor arxından Mürsəltəpəyə doğru.
Bu dövrdə, eyni zamanda 2001 və 2007-ci illərdə aparılmış kəşfiyyat xarakterli araşdırmalar nəticəsində aşkar edilmiş kirəmitlər ərazidə yüksək memarlığa malik binaların və ya tikililərin olduğunu söyləməyə imkan verir. Yerüstü materiallar, yaşayış məskəninin mövqeyi, xüsusən, kirəmitin geniş yayılması, saxsı borularla içməli su çəkilməsi, ərazidə karvansara və digər dini-ictimai tikililərin olduğuna işarədir. Bu, hər şeydən öncə, şəhər mədəniyyətini səciyələndirən şərtlərdəndir. 2007-ci il tədqiqatları zamanı bu ərazidən tapılmış çaynik tipli saxsı qab da yüksək mədəniyyətdən xəbər verir. Kəndtəpə yaşayış yerindən toplanmış keramika məmulatını 2 qrupa bölmək olar: Birinci qrupa Antik dövrə aid gil məmulatı, ikinci qrupa isə orta əsr keramikası aiddir.
2001-ci ildə ərazidə kəşfiyyat xarakterli tədqiqatlar nəticəsində əldə edilmiş ilk orta əsrlərə aid qab qırığının üstündə öküzlə (buğa) kaftarın döyüş səhnəsi təsvir edilmişdir. Bu tip döyüş səhnələrinə Naxçıvan ərazisindən aşkar edilmiş bir sıra qəbirüstü abidələrdə də rast gəlinmişdir. Oxşar döyüş səhnələri Gəmiqaya təsvirlərində də mövcuddur. Buradakı motivlərlə Ön Asiya motivləri arasında oxşarlıq aşkar edilmişdir.
Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Qədirzadə H.Q. Cəhriçay vadisi: m.ö. IV minillikdən günümüzədək. N.: 2007;
- Kərimov V., Seyidov A., Baxşəliyev V., Qədirzadə Q., Babayev N. Naxçıvan bölgəsində 2001-ci ildə aparılmış arxeoloji tədqiqatlar haqqında. NDU-nun "Elmi əsərləri", 2002, № 9.
Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Naxçıvan abidələri ensiklopediyası. Naxçıvan: 2008, səh.217-218 (az.)