Qasımbəy məscidi

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Qasımbəy məscidi
Ölkə  Azərbaycan
Şəhər Bakı
Yerləşir Yasamal rayonu, Həzi Aslanov küçəsi, 23
Memar Məşədi Mirzə Qafar İsmayılov
Sifarişçi Qasım bəy
Tikilmə tarixi 1892-1896
Üslubu Şirvan-Abşeron memarlıq məktəbi
İstinad nöm.3509
KateqoriyaMəscid
ƏhəmiyyətiYerli əhəmiyyətli
Qasımbəy məscidi (Azərbaycan)
Qasımbəy məscidi
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Qasımbəy məscidi — XIX əsrə aid tarix-memarlıq abidəsi. Azərbaycanın Bakı şəhərində yerləşir.

Məscid, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci ildə verdiyi 132 nömrəli qərar ilə yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısına salınıb.

Azərbaycan müstəqilliyini yenidən bərpa etdikdən sonra məscid fəaliyyətini bərpa edib.

Haqqında[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qasımbəy məscidi 1892–1896-cı illərdə Bakı şəhərində tikilib.[1][2] Yasamal rayonu Həzi Aslanov küçəsi 23 ünvanında yerləşir.[1] Memarı Məşədi Mirzə Qafar İsmayılov olan məscidin sifarişçisi Qasım bəydir.[3][4]

Sovet işğalından sonra rəsmi olaraq 1928-ci ildən dinlə mübarizəyə başladılar. Həmin ilin dekabrında Azərbaycan KP MK-i bir çox məscid, kilsə və sinaqoqları maarifləndirici istiqamətlərdə istifadə üçün klubların balansına verdi. Əgər 1917-ci ildə Azərbaycanda 3.000 məscid var idisə 1927-ci ildə bu rəqəm 1.700, 1933-cü ildə isə 17 idi.[5]

Azərbaycan müstəqilliyini yenidən bərpa etdikdən sonra məscid, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci ildə verdiyi 132 nömrəli qərar ilə yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısına salınıb.[6] 1992-ci ildən fəaliyyətini bərpa edib. Məsciddə dövlət qeydiyyatından keçmiş "Qasımbəy" Cümə məscidi dini icması fəaliyyət göstərir.[7]

Memarlığı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Məscidin ümumi sahəsi 330 m², iç sahəsi 250 kv. metrdir.[8] Məscidin 31 metr hündürlüyü olan bir minarəsi var.[1] Minarənin aşağı hissəsi düzbucaqlıdır və eni 2,5 metrdir. Minarənin bu hissəsinin hündürlüyü 6 metrdir. Minarə yonulmuş daşlarla tikilib, şərəfənin aşağı hissəsi üçqat stalaktitlərlə işlənib. Ondan aşağı hissədə isə ərəb əlifbası ilə Quran ayəsi yazılıb. Şərəfə dəmirdəndir.[1]

Məscidin əsas giriş qapısının sol tərəfindəki divarda 5 mehrab şəkilli pəncərə var. Pəncərələr taxtadandır, hündürlükləri 3 metrdir. Məscidin əsas ibadət zalının giriş qapısının üstündəki eyvan qadınlar üçün nəzərdə tutulub. Şöbəyə giriş üçün həyətdən pilləkən qoyulub.[1]

İbadət zalı dörd böyük sütun üzərində dayanıb. Sütunların qalınlığı 1 metrdir.[1] Sütunlar bütöv daşlardan olub, on iki nəhəng tağla əlaqələndirilib. Məscidin günbəzinin diametri 6 metrdir.[9] Günbəzdə səkkiz düzbucaqlı pəncərə qoyulub.[1]

Günbəz və tağlar həndəsi və nəbati ornamentlərlə işlənib. Günbəzin tağlar qovuşan hissəsindən daş üzərində dairəvi formada ərəbcə "Kəlmeyi-şəhadət" həkk edilib. Həmin yazı yeddi dəfə təkrar olunur. Mehrab məscidin mərkəzi hissəsində yerləşib. Mehrabın üç tərəfində "Cümə" surəsi yazılıb.[1]

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 Azərbaycan Respublikası Məscidlərinin Ensiklopediyası (PDF) (az.). Bakı: Beynəlxalq Əlhuda. 2001. səh. 52. ISBN 964-8121-59-1. 2021-07-23 tarixində arxivləşdirilib (PDF).
  2. ↑ Bulanova, Oksana. "Загадки истории: Мечеть Сыныг-гала в Ичери Шехер" (rus). 2016-09-17. 2023-07-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-01-26.
  3. ↑ Fətullayev, Şamil. Bakı memarları XIX əsrin sonu - XX əsrin əvvəlində (az.) (Şərq-Qərb nəşriyyatı). Bakı. 2013. 151.
  4. ↑ "114 yaşlı Cümə məscidi". medeniyyet.az (ingilis). 2009-04-12. İstifadə tarixi: 2024-01-26.
  5. ↑ Arif Yunusov. Ислам в Азербайджане (PDF). Bakı: Zaman. 2004. səh. 78. ISBN 9952-8052-0-9. 2023-07-05 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2022-12-14.
  6. ↑ "Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust Tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmişdir" (PDF) (az.). mct.gov.az. 2001-08-02. 2021-07-07 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2022-12-14.
  7. ↑ "Məscidlər və dini icmalar". irs.gov.az. 2023-06-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-01-26.
  8. ↑ "В Баку из-за гаражей, построенных перед мечетью, рушатся стены — Фото". Qafqazinfo (rus). 2022-04-19. 2022-04-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-01-26.
  9. ↑ "Bakı şəhəri Qasımbəy Cümə məscidi". sirat.az. 2022-05-04. 2023-06-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-01-26.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Qasımbəy_məscidi&oldid=7442657"