Sakastan (Sasani vilayəti)

Sakastan
Ölkə	İran

Sakastan (həmçinin Sagestan, Sagistan, Secaniş, Segistan, Sistan və Sicistan kimi də tanınır) son antik dövrdə Sasani vilayəti. İndiki Nimruz vilayətinin tərkibində yerləşir. Vilayət qərbdə Kirman, şimal-qərbdə Spahan, şimal-şərqdə Kuşanşəhr və cənub-şərqdə Turanla həmsərhəd idi. Vilayət qubernatoru mərzban tituluna sahib idi. 459/60-cı ildə bu titul ləğv edilənə qədər vali "Sakanşah" (sakların şahı) titulunu da daşıyırdı.

Etimologiyası

"Sakastan" sözü eramızdan əvvəl köçəri skif qrupu olan "saklar ölkəsi" deməkdir. Onlar e.ə. II əsrdən e.ə. I əsrə qədər İran yaylasında və Hindistanda Hind-skif padşahlığı kimi tanınan bir krallıq qurmuşdular. Bundahişndə Pəhləvi dilində yazılmış zərdüşti yazısında vilayət "Secansih" kimi qeydə alınmışdır. Ərəblərin İranı zəbt etməsindən sonra bu vilayət "Sicistan", daha sonra isə “ Sistan ” adı ilə tanınmışdır. Regionda indiki İranda Sistan və Bəlucistan ostanı olaraq qalır.

Mərzbanları

• Narse (240–271)
• II Bəhram (271-274)
• Sakastanlı Hörmüzd (274–283)
• III Bəhram (283–293)
• Şapur Sakanşah (IV əsrin əvvəlləri)
• III Hörmüzd (???-457)
• Karin-pəhləvi sülaləsindən naməlum aristokrat (459/60–???)
• Suhra (???–484)
• Sakastanlı Bəxtiyar (II Xosrov dövründə)
• Sakastanlı Rüstəm (VII əsrin əvvəlləri)
• Sakastanlı Apərviz (???–650/1)

Mənbə

Ədəbiyyat

• Greatrex, Geoffrey; Lieu, Samuel N. C. The Roman Eastern Frontier and the Persian Wars (Part II, 363–630 AD). New York, New York and London, United Kingdom: Routledge (Taylor & Francis). 2002. ISBN 0-415-14687-9.
• Pourshariati, Parvaneh. Decline and Fall of the Sasanian Empire: The Sasanian-Parthian Confederacy and the Arab Conquest of Iran. London and New York: I.B. Tauris. 2008. ISBN 978-1-84511-645-3.
• Zarrinkub, Abd al-Husain. The Arab conquest of Iran and its aftermath // The Cambridge History of Iran, Volume 4: From the Arab Invasion to the Saljuqs. Cambridge: Cambridge University Press. 1975. 1–57. ISBN 978-0-521-20093-6.
• Morony, M. ʿARAB ii. Arab conquest of Iran // Encyclopaedia Iranica, Vol. II, Fasc. 2. 1986. 203–210.
• Christensen, Peter. The Decline of Iranshahr: Irrigation and Environments in the History of the Middle East, 500 B.C. to A.D. 1500. Museum Tusculanum Press. 1993. 1–351. ISBN 9788772892597.
• Shapur Shahbazi, A. SASANIAN DYNASTY // Encyclopaedia Iranica, Online Edition. 2005. İstifadə tarixi: 3. 4. 2014.
• Frye, Richard Nelson. The History of Ancient Iran. C.H.Beck. 1984. 1–411. ISBN 9783406093975. The history of ancient Iran
• Schmitt, R. DRANGIANA // Encyclopaedia Iranica, Vol. II, Fasc. 5. 1995. 534–537.
• Bosworth, Clifford Edmund. Sīstān // The Encyclopedia of Islam, New Edition, Volume IX: San–Sze. Leiden, and New York: BRILL. 1997. 681–685. ISBN 9789004082656.
• Gazerani, Saghi. The Sistani Cycle of Epics and Iran’s National History: On the Margins of Historiography. BRILL. 2015. 1–250. ISBN 9789004282964.
• Brunner, Christopher. Geographical and Administrative divisions: Settlements and Economy // The Cambridge History of Iran: The Seleucid, Parthian, and Sasanian periods (2). Cambridge: Cambridge University Press. 1983. 747–778. ISBN 978-0-521-24693-4.