İlansoğanı
| İlansoğanı | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
|
Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: İlansoğanı |
||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
İlansoğanı (lat. Muscari) — bitkilər aləminin qulançarçiçəklilər dəstəsinin qulançarkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
Arealı
[redaktə | vikimətni redaktə et]Əsasən, Aralıq dənizi ölkələrində 60, keçmiş SSRİ-də 19, o cümlədən Azərbaycanda 9 növü yayılmışdır. Qrossheym ilansoğanı (lat. Muscari grossheimi), qəşəng ilansoğanı (lat. Muscari elegantlum), ağızcıqlı ilansoğanı (lat. Muscari leucostomum) Azərbaycan florası üçün endemikdir. Çiçəklərindən efir yağı alınır və ətriyyat sənayesində işlədilir. Bəzi növləri dekorativ bitki kimi becərilir.[1]
Botaniki xarakteristikası
[redaktə | vikimətni redaktə et]Çiçəkləri müşk ətri verdiyi üçün bitki muskari adlandırılmışdır. Cinsin 2 növü gülçülükdə geniş istifadə olunur. Salxımşəkilli ilansoğanı (lat. Muscari botryoides) hündürlüyü 20 sm-ə çatan çoxillik soğanaqlı bitkidir. Enli yarpaqları torpaqda topalarla yığılmışdır. Çiçəyi silindrik formalı, çiçəkləri göy ya da göyümtül-bənövşəyidir. Fırçaşəkilli ilansoğanı (lat. Muscari racemosum) çiçək yatağı uzunsovdur, çiçəkləri tünd-bənövşəyi, bəzən qara rəngə çalır. Bu bitkilər bala soğanaqlarla çoxaldılır.
Sinonimləri
[redaktə | vikimətni redaktə et]Homotipik sinonimləri
[redaktə | vikimətni redaktə et]- Eubotrys Raf. (1837)
- Eubotrys Raf. (1840)
Heterotipik sinonimləri
[redaktə | vikimətni redaktə et]- Botryanthus Kunth
- Botrycomus Fourr.
- Botryphile Salisb.
- Comus Salisb.
- Czekelia Schur
- Etheiranthus Kostel.
- Leopoldia Parl.
- Moscharea Salisb.
- Pelotris Raf.
- Pseudomuscari Garbari & Greuter
Növləri
[redaktə | vikimətni redaktə et]- Muscari adilii M.B.Güner & H.Duman
- Muscari albiflorum (Täckh. & Boulos) Hosni
- Muscari alpanicum Schchian
- Muscari anatolicum Cowley & Özhatay
- Erməni ilansoğanı (Muscari armeniacum H.J.Veitch)
- Muscari artvinense Demirci & E.Kaya
- Muscari atillae Yıldırım
- Muscari atlanticum Boiss. & Reut.
- Muscari aucheri (Boiss.) Baker
- Muscari azureum Fenzl
- Muscari babachii Eker & Koyuncu
- Muscari baeticum Blanca, Ruíz Rejón & Suár.-Sant.
- Muscari bicolor Boiss.
- Muscari botryoides (L.) Mill.
- Muscari bourgaei Baker
- Muscari caucasicum (Griseb.) Baker
- Muscari cazorlanum C.Soriano, Rivas Ponce, R.Lozano & Ruíz Rejón
- Muscari coeleste Fomin
- Muscari coeruleum Losinsk.
- Muscari commutatum Guss.
- Muscari comosum (L.) Mill.
- Muscari cycladicum P.H.Davis & D.C.Stuart
- Muscari discolor Boiss. & Hausskn.
- Muscari dolichanthum Woronow & Tron
- Muscari eburneum (Eig & Feinbrun) D.C.Stuart
- Muscari elmasii Yıldırım
- Muscari erdalii Özhatay & Demirci
- Muscari erzincanicum Eker
- Muscari fatmacereniae Eker
- Muscari fertile Ravenna
- Muscari filiforme Ravenna
- Muscari forniculatum Fomin
- Muscari ghouschtchiense (Jafari & Maassoumi) Böhnert
- Muscari grandifolium Baker
- Muscari gussonei (Parl.) Nyman
- Muscari haradjianii Briq. ex Rech.f.
- Muscari heldreichii Boiss.
- Muscari hermonense Ravenna
- Muscari hierosolymitanum Ravenna
- Muscari inconstrictum Rech.f.
- Muscari inundatum Yıldırım & Eker
- Muscari kerkis Karlén
- Muscari kurdicum Maroofi
- Muscari latifolium J.Kirk
- Muscari lazulinum Ravenna
- Muscari longipes Boiss.
- Muscari longistylum (Täckh. & Boulos) Hosni
- Muscari macbeathianum Kit Tan
- Muscari maritimum Desf.
- Muscari massayanum C.Grunert
- Muscari matritense Ruíz Rejón, Pascual, C.Ruíz Rejón, Valdés & J.L.Oliv.
- Muscari microstomum P.H.Davis & D.C.Stuart
- Muscari mirum Speta
- Muscari muglaense Eker, H.Duman & Yıldırım
- Muscari nazimiyense Yıld. & Kılıç
- Muscari neglectum Guss. ex Ten. & Sangiov.
- Muscari neumannii (Böhnert & Lobin) Böhnert
- Muscari olivetorum Blanca, Ruíz Rejón & Suár.-Sant.
- Muscari pallens (M.Bieb.) Fisch.
- Muscari pamiryigidii Eker
- Muscari parviflorum Desf.
- Muscari pseudomuscari (Boiss. & Buhse) Wendelbo
- Muscari pseudopallens Eker, Yıldırım & Armağan
- Muscari pulchellum Heldr. & Sartori ex Boiss.
- Muscari sabihapinariae Eroglu, Pinar & Fidan
- Muscari salah-eidii (Täckh. & Boulos) Hosni
- Muscari sandrasicum Karlén
- Muscari savranii Uysal & Dogu
- Muscari serpentinicum Yıldırım, Altioglu & Pirhan
- Muscari sintenisii Freyn
- Muscari sivrihisardaghlarense Yıld. & B.Selvi
- Muscari spreitzenhoferi (Heldr.) Vierh.
- Muscari stenanthum Freyn
- Muscari tabrizianum (Jafari) Böhnert
- Muscari tauricum Demirci, Özhatay & E.Kaya
- Muscari tavoricum Ravenna
- Muscari tenuiflorum Tausch
- Muscari tijtijense (Jafari) Böhnert
- Muscari turcicum Uysal, Ertugrul & Dural
- Muscari tuzgoluense Yıld.
- Muscari vanense Uysal
- Muscari vuralii Bagci & Dogu
- Muscari wallii Rech.f.
- Muscari weissii Freyn
- Muscari zagricum Eker, Alipour & Majidi
İstinadlar
[redaktə | vikimətni redaktə et]- ↑ Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [10 ҹилддә]. IV ҹилд: Елдәҝәз—Итабира. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1980. С. 417.