Şeyx Rəşid ibn Səid Əl-Məktum

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Şeyx Rəşid ibn Səid Əl-Məktum
ərəb. راشد بن سعيد بن مكتوم بن حشر بن مكتوم بن بطي بن سهيل آل مكتوم الفلاسي‎
Şəxsi məlumatlar
Doğum adı راشد بن سعيد بن مكتوم بن حشر بن مكتوم بن بطي بن سهيل آل مكتوم الفلاسي
Doğum tarixi 11 iyun 1912(1912-06-11)[1]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 7 oktyabr 1990(1990-10-07)[2] (78 yaşında)
Vəfat yeri
Fəaliyyəti siyasətçi
Uşaqları
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Şeyx Rəşid ibn Səid Əl-Məktum (ərəb. راشد بن سعيد آل مكتوم‎; 11 iyun 1912[1], Dubay – 7 oktyabr 1990[2], Dubay) — Şeyx (1958-ci ildən) və Əl-Məktum sülaləsindən Dubayın ilk əmiri (1971-ci ildən). Səid Əl-Məktum Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin birinci vitse-prezidenti və ikinci baş naziri idi. O, həmçinin Dubayın əmiri olub. 1958-ci ildən 1990-cı ildə ölümünə qədər 32 il Dubayı idarə edib. O, BƏƏ-nin yaranmasından ölümünə qədər vitse-prezident olub. Səid Əl-Məktum 30 aprel 1979-cu ildə baş nazir olanda eyni vaxtda baş nazir vəzifəsini icra edən ilk vitse-prezident idi. Ondan sonrakı hər baş nazir faktiki olaraq həm də vitse-prezident olub.[3]

Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Soldan sağa: Şeyx Rəşid, Adi Bitar və Şeyx Rəşidin oğulları Məhəmməd və Məktum, Dubayın gələcək hökmdarları, 1968-ci ildə

Mənbələr onun doğum ili ilə bağlı müxtəlif məlumat verir. Lakin çox güman ki, o, 1912-ci ildə anadan olub. Dubay Şeyxi Səid bin Məktumun böyük oğlu idi. O, Şindağa bölgəsində böyüyüb. Artıq gənclik illərində siyasi və iqtisadi fəaliyyətlə məşğul olmağa başlayıb. Dubayın nəhəng iqtisadi potensialını erkən dərk edərək, onun çiçəklənməsinə hər cür töhfə verib. Şeyx Rəşid ibn Səid 1939-cu ildən vəliəhd şahzadə titulunu daşıyıb. 1958-ci ildən isə Dubay Şeyxi olub.

Şeyx Rəşid Dubayın Dubay körfəzi yaxınlığındakı kiçik yaşayış məntəqələrindən müasir liman şəhəri və ticarət mərkəzinə çevrilməsinə cavabdeh idi.[4]

Şeyx Rəşidə aid edilən bir sitat onun 1966-cı ildə kəşf edilən və 1969-cu ildə hasilata başlanan Dubay neftinin bir neçə nəsil ərzində tükənəcəyindən narahatlığını əks etdirirdi:[5][6]

" Babam dəvəyə, atam dəvəyə minib, mən “Mercedes” sürürəm, oğlum “Land Rover” sürəcək, onun oğlu da “Land Rover” sürəcək, amma sonda onun oğlu dəvəyə minəcək. "

Şeyx Rəşid ibn Səid rahat naviqasiya yollarının salınması üçün Dubayın sahil sularının təmizlənməsinin təşkilində iştirak edib. Onun rəhbərliyi ilə Dubayda ilk müasir avtomobil yolu, Əl-Məktum körpüsü (1963), Port Rəşid dərin su limanı (1967–1972), Jebel Əlidəki ikinci liman (dünyanın ən böyük süni limanı) və Dubayda Dünya Ticarət Mərkəzi tikilmişdir. 1985-ci ildə limanın ətrafında Gömrük Azad Zonası Cebel Əli Azad Zonası (JAFZ) yaradıldı. 1990-cı illərin sonunda JAFZ kommersiya azad zonasına çevrildi. Şeyx Rəşid Cebel Əlidə azad ticarət zonasının yaradıcısıdır. 1963-cü ildə o, xarici bankların monopoliyasına son qoyaraq, kapitalı bir milyon funt sterlinq olan ilk milli bank olan National Bank of Dubai Limitedin yaradılması haqqında fərman vermişdir.

1968-ci il fevralın 18-də səhrada xüsusi olaraq qurulmuş çadır şəhərciyində Şeyx Rəşid ibn Səid Əbu-Dabi əmiri Şeyx Zeyd ibn Sultan Əl-Nəhayan ilə görüşmüşdür. Bu görüşdə Əbu-Dabi federasiyasının yaradılması haqqında prinsipial razılığa gəlindi. BƏƏ-nin yaradılması üçün təməl daşı olan Dubay ("Birlik Sazişi") müqaviləsi imzalandı. Şeyx Rəşid ibn Səid Əl-Məktumun Dubaydakı sarayında 2 dekabr 1971-ci ildə Əbu-Dabi, Dubay, Şarja, Əcmən, Əl-Füceyrə əmirləri və Umm əl-Kvayn vəliəhd şahzadəsi Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin müvəqqəti konstitusiyasını imzalamaq üçün görüşdülər. İki əmirlik (Əbu Dabi və Dubay) arasındakı kifayət qədər gərgin münasibətlərə baxmayaraq, Şeyx Rəşid 1971-ci ildə Birləşmiş Ərəb Əmirliklərini yaratmaq üçün Dubayı Abu Dabi və digər şimal əmirliklərinə birləşdirdi. 1973-cü ildə Dubay vahid valyuta olan BƏƏ dirhəmini qəbul etmək üçün digər əmirliklərə qoşuldu.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ 1 2 Rashid bin Saeed Al Maktoum // British Museum person-institution thesaurus.
  2. ↑ 1 2 Rashid ibn Said Sheikh Al Maktum // Encyclopædia Britannica (ing.).
  3. ↑ "The late Vice President Sheikh Rashid bin Saeed Al Maktoum". UAE Cabinet. 14 iyul 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 noyabr 2012.
  4. ↑ Wilson, Graeme. Father of Dubai: Sheikh Rashid bin Saeed Al Maktoum. UAE: Media Prima. 1999. 1–232. ISBN 9789948856450.
  5. ↑ Gluckman, Ron. "Hong Kong of the Desert?". 4 February 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 April 2012.
  6. ↑ Ratcliffe, Susan, redaktor Sheikh Ahmed Zaki Yamani // Oxford Reference (ingilis). 2017. doi:10.1093/acref/9780191843730.001.0001. ISBN 9780191843730. 2022-09-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-11-20.

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Şeyx_Rəşid_ibn_Səid_Əl-Məktum&oldid=7400466"