Şuşenski bor Milli Parkı
| Şuşenski bor Milli Parkı | |
|---|---|
.JPG) | |
BTMB kateqoriyası — Ia (Ciddi Təbiət Qoruğu).svg){kind=logo} |
|
| Sahəsi | 39180 ha |
| Yaradılma tarixi | 03.11.1995 |
| Yerləşməsi | |
| 52°42′ şm. e. 91°30′ ş. u. | |
| Ölkə |
 Rusiya |
| shushbor.ru | |
|
|
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
.jpg)
Şuşenski bor Milli Parkı - Rusiyanın Krasnoyarsk diyarının Şuşen rayonu ərazisindəki milli park[1].
Milli park Rusiya Federasiyasının Təbii Sərvətlər və Ekologiya Nazirliyi tərəfindən idarə olunur. Altay-Sayan ekoregion qoruqları və milli parkları birliyinin bir hissəsidir.
Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Şuşenski bor Milli Parkı 3 noyabr 1995-ci ildə təşkil edilir. Lakin 1927-ci ildən bəri milli parka yaxın yerlərdə vəhşi təbiətin mühafizəsi uzun bir tarixə malikdir.
1940-cı ildə ərazi artıq V.İ.Lenin adına bir qoruğa çevrilmiş və 1956-cı ildə sərhədləri genişlənmişdir.
1968-ci ildə "Şuşenski bor" landşaft memorial meşə parkı, 1970-ci ildə xüsusi "Şuşenski bor" meşə təsərrüfatı, 1987-ci ildə 4,4 min hektar ərazisi olan "Şuşenski bor" eksperimental meşə təsərrüfatı və nəhayət 1995-ci ildən milli park statusu alır. Sahəsi isə artıq 39,2 min ha əraziyə sahibdir.
Krasnoyarsk ərazisinin cənubunda bir milli parkın təşkili bölgənin bənzərsiz təbiətini qorumaq, insan fəaliyyəti və təbiəti idarəetmə arasında bir uzlaşma tapmaq ehtiyacından qaynaqlandı.
Parkın ümumi sahəsi 39200 ha-dır. Park təkcə gözəlliyi ilə deyil, həm də tarixi və arxeoloji yerləri ilə zənginliyi ilə diqqət çəkir[2].
Coğrafiya[redaktə | mənbəni redaktə et]
Parkın ərazisi iki iqlim zonasının - meşə-çöl və tayqaların qovşağında yerləşir. Qərbi Sayan və Minusinsk çökəkliyinin bənzərsiz təbii-ərazi komplekslərini əhatə edir. Şuşenski bor iki hissəsən ibarətdir: Minusinsk çökəkliyindəki Perovski Meşə Təsərrüfatı (4.385 ha) və Qərbi Sayanın şimal yamacında yerləşən Dağ-meşə bölgə (35.817 ha). Ən yüksək nöqtəsi dəniz səviyyəsindən 2378 metrdir. Zirvə Poylova dağında Dağ-meşə zonasında yerləşir[3].
Perovski meşə təsərrüfatında hazırda Perovo və Butakovo adlı bataqlıqlaşmış buzlaq mənşəli göllər vardır. Dağ-meşə zponmasında 7 buzlaq alp gölü var. Bunlardan ən maraqlıları Venesiya, Banzai və Bolşoydur. Bolşoye gölü ən yüksəkdə yerləni (dəniz səviyyəsindən 1850 metr yüksəkdir) və ən böyük (5.3 ha) gölüdür. Bundan əlavə parkda Koşurnikov zirvəsindən (dəniz səviyyəsindən 1200 metr yüksəklikdə) kaskad olaraq axan üç yüz metrlik «Katuşka» şəlaləsi var.
Park demək olar ki, materikin mərkəzində, dənizlərdən və okeanlardan çox böyük bir məsafədə yerləşdiyindən, coğrafiya öz iqlim xüsusiyyətlərini, xüsusən də dağlarda kəskin kontinental xüsusiyyətləri və düz hissəsində mülayim dərəcədə yüksək temperaturu təyin ediR. Yaz aylarında havanın temperaturu +40 °C-yə qalxır, qışda −50 °C-yə enir. Az miqdarda yağıntı yağır. Qar örtüyü noyabr ayının ikinci ongünlüyünün əvvəlində formalaşır və təxminən 5 ay davam edir. Qar örtüyünün hündürlüyü 1,5 - 2 metrə çatır[4].
Fauna və flora[redaktə | mənbəni redaktə et]
Parkın şimal hissəsi düz meşə-çəmən-çöl landşaftı ilə, cənub hissəsi isə şaquli zonallıqla dağ-tayqa landşaftlarını əhatə edir. Meşə zonalarının müxtəlifliyi öz növbəsində milli parkın biomüxtəlifliyini müəyyənləşdirir.
Şuşenski bor da 750 növ damarlı bitki, 4 növ suda-quruda yaşayan, 5 növ sürünən, 47 növ məməli və 270 növ quş vardır
Damar bitki florasının öyrənilməsinə 1995-ci ildə təbiətin salnamələri çərçivəsində başlandı. Tədqiqatçıların nadir növlərə, endemiklərə və reliktlərə xüsusi diqqət yetirir. Şuşenski bor nadir və nəsli kəsilməkdə olan bitkilərin 12 növünü, o cümlədən Sibir kandıkı və Sayan kandıkı, Bahar xoruzgülü, Sibir Brunnerası, Paeonia anomala, Erkək ayıdöşəyi kimi növləri özündə mühafizə edir.
Heyvanlar aləmindən ən zəngini avifaunadır. 27 quş Rusiya Federasiyasının Qırmızı Kitabına daxil edilmişdir. Xüsusən: qara leylək, dağ qazı, çay qaraquşu, ağquyruq dəniz qartalı, ütəlgi qızılquş, adi qəşəng durna, şahin və başqaları.
Məməlilər arasında üstünlük təşkil edir: boz dovşan, adi sincab, qonur ayı, adi tülkü, samur, nəcib maral, maral, müşk maralı, cüyür, qaban.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Шушенский бор // Активный отдых Arxivləşdirilib 2012-04-08 at the Wayback Machine.
- ↑ Пресс-служба национального парка "Шушенский бор". "Ассоциация заповедников и национальный парков Алтае-Саянского экорегиона". Члены ассоциации. 2016-03-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-17.
- ↑ НП "Шушенский бор". "официальный сайт "Шушенского бора"". Наш парк. 2015. 2013-09-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-09-24.
- ↑ Важные координаты. Национальный парк "Шушенский бор" / Е. Березовская. — 1-е. — Красноярск: Абрис, 2015. — С. 60-78. — 80 с. — ISBN 978-5-9906476-4-0.