Şullu Çırqal-ool Sat

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Şullu Çırqal-ool Sat
Шулуу Чыргал-оол Сат
Doğum tarixi 15 sentyabr 1926(1926-09-15)
Doğum yeri
Vəfat tarixi 18 may 1992(1992-05-18) (65 yaşında)
Milliyyəti Tuva türkü
Təhsili
Fəaliyyəti alim, dilçi
Əsərlərinin dili Tıva dili
İlk əsəri Tıvа dıldа priçаstiyеlеr (1961)
Mükafatları "Əmək veteranı" medalı
RSFSR əməkdar elm xadimi
"N. K. Krupskaya" medalı
Excellence of Public Education of the Russian Federation

Şullu Çırqal-ool Sat (tuvaca: Шулуу Чыргал-оол Сат, 15 sentyabr 1926, Uluğhem[d] – 18 may 1992)[1] – Tuvanın Uluğhem kojuununa bağlı Çaa-Höl beldesinin Kaşpal kəndində anadan olan tuvalı elm xadimi, ilk tuvalı professor,[2] filoloq və yazıçı. Tuva Dövlət Universitetinin Tuva dili və ədəbiyyatı fakültəsinin qurucusu və ilk dekanıdır.

Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

15 sentyabr 1926-cı ildə Tuvanın Uluğhem kojuununa bağlı Çaa-öl beldesinin Kaşpal kəndində anadan olmuşdur.[3][4][5] Uşaqlığı Ürbün, Kaşöal, Doozunnug, Adannıg-Art, Çinge deyilən yerlərdə keçmişdir. Çaa-Hölün yay məktəbində təhsil almağa başlamışdır. Çaa-Höl məktəbindən sonra Şagaan-Arlq məktəbinı keçmişdir. 1947-ci ildə Qızıl şəhərindəki Lenin adına məktəbi bitirmişdir.

Satın təhsil həyatı Leninqrad Dövlət Universiteti Şərqşünaslıq fakültəsində davam etmişdir. Universiteti bitirdikdən sonra Kaa-Hem kojuunun Sarıg-Sep orta məktəbində Tuva dili və vətən ədəbiyyatı müəllimi təyin edilmişdir. Bundan sonra elmi fəaliyyətini Tuva dili və ədəbiyyatı tarixi üzrə cəmləmişdir. Palmbahın redaktorluğu altında, ilk elmi əsəri olan "Tuvaca- Rusca qarşılaşdırılmalı lüğət"ini nəşr etdirmişdir.

Pedoqoji Milli Məktəblər İnistitutunda magistr təhsilini aldıqdan sonra 1959-cu ildən Qızıl şəhərinin pedoqoji inistitutunda işləməyə başlamışdır.[6]

Əsərləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • 1961 yılında "Tıva dılda priçastiyeler"
  • 1973 yılında "Tıva natsional dıldıñ tıvılganı bolgaş högjüldezi"
  • "Tıva dıldıñ şinçilep kelgen töögüzünüñ oçerigi",
  • "Amgı literaturlug tıva dıl
  • "Tıva dialektologiya",
  • "Sovyet üyede tıva dıldıñ högjüldyezi"
  • "SSRЕ ulustarınıñ dıldarı"
  • "Delegey dıldarı"
  • Tıva-orus slovarlar
  • Məktəb və inistitutlar üçün dərsliklər

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ "84 года со дня рождения Шулуу Сата". tuva.asia. 2022-01-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 iyun 2020.
  2. ↑ "İlk Tıva profesörü". minprom.tuva.ru. İstifadə tarixi: 29 iyun 2020.[ölü keçid]
  3. ↑ "Улуг-Хемский район Тувы имеет все ресурсы, чтобы совершить большой прорыв в своем развитии". gov.tuva.ru. 2015-03-29 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 iyun 2020.
  4. ↑ "Почетные граждане". ulughem17.ru. 2 aprel 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 iyun 2020.
  5. ↑ "История школы МБОУ СОШ с. Чаа-Холь". tuvahistory.1gb.ru. 2 aprel 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 iyun 2020.
  6. ↑ "Шулуу Сат и Владимир Очур в 1956 году подняли тему утраты традиционной тувинской культуры". tuvaonline.ru. 2021-11-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 iyun 2020.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Şullu_Çırqal-ool_Sat&oldid=7562497"