Almatı Muzeyi
| Almatı Muzeyi | |
|---|---|
| qaz. Алматы мұражайы | |
 | |
 | |
| Əsası qoyulub | 2001 |
| Ölkə |
 Qazaxıstan |
| Yerləşir | Almatı, Kabanbay batır küç, 132/85 |
| Kolleksiyası | 40 mindən çox |
| 43°14′55″ şm. e. 76°56′10″ ş. u. | |
| almatymuseum.kz | |
Almatı Muzeyi (qaz. Алматы мұражайы) — Vernenski uşaq evinin keçmiş binasında yerləşən Almatı (Qazaxıstan) şəhərinin tarixi muzeyi.
Muzey[redaktə | mənbəni redaktə et]
Almatı Muzeyi 2001-ci ildə ziyarətçilərin üzünə açılıb.
Almatı Muzeyinə mədəni və təbii landşaftın qorunub saxlanıldığı "Boralday Saki kurqanları"na aid padşah məzarlığı kompleksi daxildir.
2016-cı ildə muzey keçmiş Vernenski uşaq evinin bina kompleksinə köçürülüb.[1]
Muzeyin ekspozisiyası 11 dövrü birləşdirən 40 mindən çox eksponatı birləşdirir. Bunlar: “Almatının qədim tarixi”, “Almatının orta əsrlər tarixi”, “Qazax dövlətçiliyinin başlanğıcında”, “Yeddisu etnoqrafiyası”, “Almatı tarixinin Vernenski dövrü”, “XX əsrdə Almatı”, “Mədəniyyət və incəsənətin inkişafı”, “Alpinizm tarixi”, “Jeltoksan”, “Almatı və millətin lideri”, “Sülh və harmoniya modeli” dövrləridir.[2]
Muzey 2017-ci ilin avqustundan “Hər kəs üçün muzey” proqramında iştirak edir. Muzeydə fiziki qüsurlu şəxslər üçün interaktiv ekskursiyalar təşkil edilir.[3]
Muzeydə həmçinin tarixi videomaterialların və nadir artefaktların proyeksiyasını nümayiş etdirməyə imkan verən müasir ekspozisiya qurğuları da vardır.[2]
Binası[redaktə | mənbəni redaktə et]
Şəhərdə uşaq evi 1878-ci ildə açılıb. Bina 1892-ci ildə memar P.Qurde tərəfindən Vernenski uşaq evi üçün tikilib.[4]
Sovet hakimiyyəti dövründə keçmiş uşaqevinin binasında müxtəlif dövlət qurumları: 1929-cu ildə Qazaxıstan Mərkəzi İcraiyyə Komitəsi, Xalq Komissarları Soveti, Qazax Sovet Sosialist Respublikası Nazirlər Soveti yerləşirdi.
Daha sonra 1 saylı Uşaq Kliniki Yoluxucu Xəstəlikləri Xəstəxanası, 1981-2016-cı illərdə isə Şəhər Tibb Məktəbi (indiki Tibb Kolleci) bu binada yerləşib.
2009-cu ildə isə Kazrestavratsiya binanın bərpasını həyata keçirib.[5]
Memarlığı[redaktə | mənbəni redaktə et]
Memarlıq abidəsi zirzəmisi olan beton təməl üzərində bir mərtəbəli taxtadan tikilmiş düzbucaqlı binadır. Əsas fasad fiqurlarla bəzənən simmetrik üç hissəli quruluşa malikdir. Binanın pəncərələrinin üfüqi bir zolaqlı olması binaya əlavə yaraşıq verir. Pəncərələr oyma çərçivələrlə dairəyə salınıb. Əsas hündürmərtəbəli giriş geniş pilləkənlə vurğulanır.
Binanın yan tərəflərində üç bölmədən ibarət məktəb və qızlar üçün biçmə və tikiş emalatxanası, oğlanlar üçün isə çəkməçilik və cildləmə emalatxanası yerləşir. Binanın üst hissəsində yaşayış yerləri var idi. Binanın arxa cənub həyətində (hazırda “Dinamo” stadionu yerləşən yerdə) bağ, tərəvəz və gül bağçası salınmışdı. Tələbələr tərəfindən əsas girişin (indiki Şam parkı) qarşısında da bağ salınmışdı.
Sovet hökuməti dövründə binanın tam mərkəzi oxu boyunca inşa edilmiş beş günbəzli Aleksandr-Mariinski kilsəsi sökülüb. Binanın interyerlərində stükko elementlər şəklində divar və tavanın bəzəyi qorunub saxlanılıb.[6]
Abidə statusu[redaktə | mənbəni redaktə et]
2010-cu il noyabrın 10-da Almatı şəhərinin yerli əhəmiyyətli tarixi və mədəniyyət abidələrinin yeni Dövlət siyahısı təsdiq edildi. Eyni zamanda bu məsələ ilə bağlı bütün əvvəlki qərarlar etibarsız sayıldı.[7] Bu qərarla Vernenski uşaq evi binasının yerli əhəmiyyətli abidə statusu saxlanıldı. Mühafizə zonalarının sərhədləri 2014-cü ildə təsdiq edildi.[8]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "История музея". 2019-08-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-17.
- ↑ 1 2 "Новый музей города открылся в Алматы". 2019-01-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-17.
- ↑ "Музей Алматы сумел первым в стране создать экспозицию для людей с особыми потребностями". 2021-09-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-09-20.
- ↑ "Управление культуры г. Алматы. Алматинский городской медицинский колледж". 2019-01-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-17.
- ↑ "Верный - Алма-Ата - Алматы. Верненский детский приют". 2019-04-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-17.
- ↑ "Достопримечательности г. Алматы. Детский приют г.Верного". 2016-05-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-17.
- ↑ "Постановление Акимата города Алматы от 10 ноября 2010 года N 4/840 «Об утверждении Государственного списка памятников истории и культуры местного значения города Алматы»". 2019-01-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-17.
- ↑ "Решение ХХХI сессии маслихата города Алматы V созыва от 10 сентября 2014 года N 261 «Об утверждении границ охранных зон, зон регулирования застройки и зон охраняемого природного ландшафта объектов историко-культурного наследия города Алматы»". 2020-11-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-17.