Alyans
 | Bu səhifənin düzgün adlandırılmaması və ya Azərbaycan dilində olmadığı, adın Azərbaycan dilinə düzgün tərcümə (transliterasiya) edilmədiyi və ya adlandırmada orfoqrafik səhvə yol verildiyi ilə bağlı şübhələr var. Bununla bağlı öz fikirlərinizi məqalənin müzakirə səhifəsində bildirin. Düzəliş etdikdən sonra bu şablonu məqalədən götürməyi unutmayın! |
Alyans (ittifaq) və ya Müttəfiqlik xalqlar, qruplar və ya suveren dövlətlər arasında ümumi fayda təmin edəcək qarşılıqlı maraqlara əsaslanan münasibətlərdir. Bu əlaqələr gizli və ya açıq formada həyata keçirilə bilər. Hər bir ittifaq üzvü müttəfiq adlandırılır. Müxtəlif növ ittifaqlar, o cümlədən də hərbi ittifaqlar, kommersiya ittifaqları və siyasi ittifaqlar yaratmaq mümkündür. Müharibə və hərbi döyüş məsələlərində terminoloji olaraq alyans sözü istifadə edildiyi zaman, Müttəfiq qüvvələri, həm də bu qüvvələrin bölmələrini ifadə edir. I Dünya müharibəsi və eyni zamanda da İkinci dünya müharibəsindən bəhs edən hekayələr zamanı bu terminologiyadan istifadə olunur.
Rəsmi olaraq hər hansısa bir hərbi alyans yaratmaq üçün ümumi bir düşmənə qarşı birgə döyüşəcək müttəfiqlərə ehtiyac yoxdur, bunlardan birinin yanında müharibəyə girməkdə kifayətdir. Müttəfiqlik sözünün hərbi mənada istifadəsi zamanı müharibə başlamamışdan əvvəlki müttəfiqlik münasibətləri deyil, münaqişə nəticəsində bir ittifaqın yaradılması əsasdır.
Cümlə daxilində böyük "i" hərfi ilə yazılan ittifaq (İttifaq) sözü ümumiyyətlə Birinci Dünya Müharibəsində Müttəfiq Dövlətlərlə müharibə aparmış olan İttifaq dövlətlərini ifadə edir. Eyni məna ilə nəzərdən keçirildiyi zaman, böyük "m" hərfi ilə yazılan müttəfiq (Müttəfiq) sözü də İkinci Dünya Müharibəsi zamanı Berlin-Roma-Tokio oxu dövlətlərinə qarşı mübarizə aparmış olan Müttəfiq qüvvələrini ifadə edir. Eyni termin eyni zamanda da ABŞ tərəfindən Vyetnam müharibəsində Cənubi Vyetnama kömək etmiş olan dövlətləri təsvir etmək üçün istifadə olunur.[1]
Bu gün xüsusilə də Qərb mənşəli tərcümələrdə Körfəz Müharibəsindəki BMT koalisiyası üçün Alyans qüvvələri ifadəsi ilə paralel olaraq, bu gün İraqda mövcud olan İraqdakı Çoxmillətli Qüvvələr üçün Azərbaycan dilində qarşılığı Koalisiya qüvvələri kimi tərcümə edilə biləcək termin istifadə olunur. Koalisiya qüvvələrinin tərifi də bir növ Alyans Qüvvələridir.
Birinci Dünya Müharibəsində iştirak etmiş olan İttifaq Qüvvələri (Üçlü Alyans) Almaniya, Avstriya və İtaliyadan təşkil olunmuşdur ki, sonradan İtaliya Müttəfiq Dövlətlərin tərəfinə keçmişdir. Bu ittifaq daha sonralar Osmanlı İmperiyası və Bolqarıstanın bu ittifaqa qoşulması ilə genişlənmişdir.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Larsen, Stanley; Collins, James. Allied Participation in Vietnam (Vietnam Studies). Washington, D.C.: Department of the Army. 1975. OCLC 1119579. 27 yanvar 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 yanvar 2013.