Amur kirpisi

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Амурский ёж
Elmi təsnifat
Domen:
Eukariotlar
Ranqsız:
Amorphea
Ranqsız:
Obazoa
Ranqsız:
Opisthokonta
Ranqsız:
Holozoa
Ranqsız:
Filozoa
Aləm:
Heyvanlar
Yarımaləm:
Eumetazoylar
Klad:
ParaHoxozoa
Klad:
İkitərəflisimmetriyalılar
Klad:
Nephrozoa
Tipüstü:
Sonağızlılar
Tip:
Xordalılar
Klad:
Olfactores
Yarımtip:
Onurğalılar
İnfratip:
Ağızçənəlilər
Klad:
Eugnathostomata
Klad:
Teleostomi
Klad:
Euteleostomi
Klad:
Xoanlar
Klad:
Rhipidistia
Klad:
Tetrapodomorpha
Klad:
Eotetrapodiformes
Klad:
Elpistostegalia
Klad:
Stegocephalia
Sinifüstü:
Dördayaqlılar
Klad:
Reptiliomorpha
Klad:
Amniota
Sinif:
Məməlilər
Klad:
Theriimorpha
Klad:
Theriiformes
Klad:
Trechnotheria
Klad:
Cladotheria
Klad:
Prototribosphenida
Klad:
Zatheria
Klad:
Tribosphenida
Yarımsinif:
Vəhşi heyvanlar
Klad:
Euteriyalar
İnfrasinif:
Plasentalılar
Maqndəstə:
Boreoeutheria
Dəstəüstü:
Lavrazioterilər
Dəstə:
Həşəratyeyənlər
Fəsilə:
Kirpilər
Yarımfəsilə:
Erinaceinae
Cins:
Meşə kirpisi
Növ:
Амурский ёж
Beynəlxalq elmi adı
Erinaceus amurensis

Amur kirpisi — Amur kirpisi (Erinaceus amurensis), həmçinin Mançuriya kirpisi də adlanır, daha açıq rəngli olsa da, görünüşü və davranışı ilə Avropa kirpisinə bənzəyən kirpidir.[1] Digər kirpilər kimi, ov axtararkən qoxu və eşitmə duyğusundan istifadə edir və "kirpi" adı yem axtararkən etdiyi donuza bənzər homurtulara aiddir.[2]

Təsviri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bu kirpi Avropa kirpisi ilə yaxından əlaqəlidir və ondan bir qədər böyük və daha açıq rəngdədir, baş və bədən uzunluğu 160 ilə 290 mm (6 və 11 düym) arasındadır və çox qısa quyruğu var. Çəkisi 600 ilə 1000 q (21 və 35 unsiya) arasındadır.[3] Baş, arxa və yanlar uzun, iti tikanlarla örtülmüşdür. Bunlar iki fərqli rəngdədir; bəziləri düz ağdır; digərlərinin ağ və ya sarımtıl-qəhvəyi əsası və ucu, mərkəzi hissəsi isə ortadan tünd qəhvəyi rəngə malikdir və heyvana tamamilə solğun, qəhvəyi-boz rəng verir. Başındakı tüklər bir-birindən çılpaq dərinin ensiz zolaqları ilə ayrılır. Keratinlə örtülmüş tüklər möhkəmdir ki, qırılmasın və yıxılmasın. Bu onurğalar təhlükə zamanı müdafiə mexanizmi kimi istifadə olunur. Kirpi qıvrılaraq topa çevrilir, burada onların tükləri çölə baxır və üzü/başı içəriyə bükülür.[4] Üz və alt hissələr solğun tüklərlə örtülmüşdür.[5]

Yayılma və yaşayış yeri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Amur kirpisi yerli olaraq Rusiyanın Amur vilayəti və Primorye, Çinin Mancuriya və Koreya yarımadasında rast gəlinir. Onun diapazonu Yantszı çayının cənubunda, Amur hövzəsi və Koreya yarımadasına qədər təxminən 29° şərqdən uzanır. O, çəmənliklər, meşə kənarları və qarışıq iynəyarpaqlı və enliyarpaqlı meşəlik ərazilər daxil olmaqla geniş yaşayış sahələrini tutur. IUCN Qırmızı Siyahısında deyilir ki, o, dağlıq ərazilərdə və ya becərilən tarlalarda deyil, vadilərdə və düzənliklərdə olur.[6] Çin məməliləri bununla razılaşmır və bildirirlər ki, uyğun yaşayış yerləri dağ və subalp əraziləri, çöllər, kolluqlar, becərilən torpaqlar, kəndlər və şəhər parklarıdır.[7]

Reproduksiya[redaktə | mənbəni redaktə et]

Amur kirpisi heç bir ortaqlıq olmadan tək başına yaşaya bilən bir heyvandır. Bu heyvanlar adətən yalnız cütləşmə mövsümündə birləşirlər.[8][9] Bu xüsusi növün çoxalması ilə bağlı bu günə qədər heç bir məlumat yoxdur.

Ekologiya[redaktə | mənbəni redaktə et]

Digər kirpilər kimi, bu da gecə növlərindəndir, kiçik buğumayaqlıları, xüsusən də milçək sürfələri və yer qurdları, qırxayaqlar, ilbizlər, siçanlar, qurbağalar və bəzən meyvələr üçün yem axtarmaq üçün gecələr ortaya çıxır. Çin mənbələri bu kirpinin sable (Martes zibellina) tərəfindən ovlandığını bildirir, lakin Rusiya mənbələri bunu inkar edir. Yayda hər biri dörd-altı baladan ibarət bir və ya iki kirpi olur və təxminən oktyabr ayında kirpi torpor vəziyyətinə girir və yaza qədər qışlayır.[10][11][12]

Vəziyyət[redaktə | mənbəni redaktə et]

E. amurensis ümumi növdür və heç bir xüsusi təhlükə müəyyən edilməmişdir, buna görə də Beynəlxalq Təbiəti Mühafizə İttifaqı[13] onun mühafizə statusunu "ən az narahatlıq doğuran" kimi qiymətləndirmişdir. Bu kirpilərin adi kirpilər kimi olsa da, əsirlikdə olarkən ömrü 8 ildir. Onların nə qədər doğma torpaqlarda yaşadığı məlum deyil.[14]

Həmçinin[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ Hutterer, R. (2005). "Order Soricomorpha". In Wilson, D. E.; Reeder, D. M (eds.). Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference (3rd ed.). Johns Hopkins University Press. p. 213. ISBN 978-0-8018-8221-0. OCLC 62265494.
  2. ↑ Michael McMillan (2014). Data Structures and Algorithms with JavaScript: Bringing classic computing approaches to the Web. O'Reilly Media. p. 366. ISBN 978-1-4493-7395-5.
  3. ↑ Cassola, F. (2016). "Erinaceus amurensis". IUCN Red List of Threatened Species. 2016: e. T40604A22325640. doi:10.2305/IUCN. UK.2016–3. RLTS. T40604A22325640.en. Retrieved 18 February 2022.
  4. ↑ "Photo Ark: Amur Hedgehog". National Geographic Society. 19 March 2018.
  5. ↑ Smith, Andrew T.; Xie, Yan; Hoffmann, Robert S.; Lunde, Darrin; MacKinnon, John; Wilson, Don E.; Wozencraft, W. Chris (2010). A Guide to the Mammals of China. Princeton University Press. p. 293. ISBN 978-1-4008-3411-2.
  6. ↑ Cassola, F. (2016). "Erinaceus amurensis". IUCN Red List of Threatened Species. 2016: e. T40604A22325640. doi:10.2305/IUCN. UK.2016–3. RLTS. T40604A22325640.en. Retrieved 18 February 2022.
  7. ↑ Smith, Andrew T.; Xie, Yan; Hoffmann, Robert S.; Lunde, Darrin; MacKinnon, John; Wilson, Don E.; Wozencraft, W. Chris (2010). A Guide to the Mammals of China. Princeton University Press. p. 293. ISBN 978-1-4008-3411-2
  8. ↑ Love, Cassandra. "Amur Hedgehog". National Geographic. National Geographic.
  9. ↑ "Amur Hedgehog — Erinaceus amurensis — Details — Encyclopedia of Life". Encyclopedia of Life.
  10. ↑ Cassola, F. (2016). "Erinaceus amurensis". IUCN Red List of Threatened Species. 2016: e. T40604A22325640. doi:10.2305/IUCN. UK.2016–3. RLTS. T40604A22325640.en. Retrieved 18 February 2022.
  11. ↑ Michael McMillan (2014). Data Structures and Algorithms with JavaScript: Bringing classic computing approaches to the Web. O'Reilly Media. p. 366. ISBN 978-1-4493-7395-5.
  12. ↑ Smith, Andrew T.; Xie, Yan; Hoffmann, Robert S.; Lunde, Darrin; MacKinnon, John; Wilson, Don E.; Wozencraft, W. Chris (2010). A Guide to the Mammals of China. Princeton University Press. p. 293. ISBN 978-1-4008-3411-2.
  13. ↑ Cassola, F. (2016). "Erinaceus amurensis". IUCN Red List of Threatened Species. 2016: e. T40604A22325640. doi:10.2305/IUCN. UK.2016–3. RLTS. T40604A22325640.en. Retrieved 18 February 2022.
  14. ↑ "Amur Hedgehog — Erinaceus amurensis — Details — Encyclopedia of Life". Encyclopedia of Life.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Amur_kirpisi&oldid=7295023"